Hoe vaak komt wiegendood voor in Nederland? Cijfers 1987 - 2012

Minder wiegendood, meer angst

Een moeder zei eens: “Als je al die informatie moet geloven, dan is het net of het gevaar de hele dag ligt te wachten om toe te slaan.” Ze doelde hiermee op informatie op het gebied van wiegendood.

Hoe kan het dat de kans op wiegendood is afgenomen, maar onze angst daarvoor is toegenomen? Je verstand zegt: Hoe minder kans, hoe minder bang je hoeft te zijn. Je gevoel kan je echter iets anders vertellen. Gevoel is vaak in strijd met verstand.

Gevoel en verstand

Wiegendood, ervaringen en inzichten. Handboek onder redactie van dr. G.A. de Jonge, kinderarts, dr. M.P. L'Hoir, psychotherapeut en klinisch pedagoog, dr. J.H. Ruys, kinderarts en dr. B.A. Semmekrot, kinderarts. Systematisch overzicht van de bevindingen van doorlopend Nederlands onderzoek en internationale literatuurstudie. Unieke bundeling van de huidige inzichtenKun je jouw angstgevoelens beïnvloeden met je verstand?
Ja.
Je angst kan afnemen, maar ook toenemen.

Hoe datgene te gebruiken wat we van nature hebben meegekregen (gevoel en intuïtie) en hoe dit voldoende laten ondersteunen door ons verstand zonder té angstig te worden? Angst kan immers verlammen. Angst ondermijnt vertrouwen. Angst beïnvloedt je gedrag, soms zelfs zo dat je het tegenovergestelde bereikt van wat je wilde.

Ik hoor ouders vaak zeggen dat ze ‘op gevoel’ voor hun baby zorgen. Klinkt goed, maar wat is gevoel eigenlijk? Is verdriet een emotie of een gevoel? En blijdschap?

Emoties, gevoelens en intuïtie worden vaak door elkaar gebruikt.

Intuïtie

Intuïtie is een gedachte die je te binnen schiet en die je niet kunt verklaren. Een flits en zo weer weg als je even niet oplet of de gedachte niet bewust onthoudt.

Gevoelens

Gevoelens duren langer en blijven langer aanwezig. Je weet meestal niet meteen wat je gevoel betekent, dat vergt tijd en oefening. En moed.

Emoties

Emoties (bijvoorbeeld boosheid, teleurstelling, onmacht of schuld) worden veroorzaakt door je verstand. Je wilt iets anders dan de realiteit; iets anders dan ‘wat is’. Alle stress die je voelt wordt veroorzaakt doordat je een andere werkelijkheid wilt: “Ik wil dat mijn man vaker thuis is, ik wil dat de dokter beter naar mij luistert, ik wil dat mijn peuter zich even alleen kan vermaken, ik wil dat mijn baby doorslaapt.”

“Ik wil mijn kind zijn hele leven beschermen voor alle gevaren…”

Ouders willen hun kinderen beschermen, voor alle gevaren. Maar je weet dat dit niet in je vermogen ligt. Angst hoort bij het leven. Leren leven met angst betekent oefenen met leren accepteren ‘wat is’. Hiermee bedoel ik niet een onverschillige houding; geen maatregelen nemen omdat je toch nergens invloed op hebt. Je hebt wel degelijk invloed.

Mensen hebben verstand, mensen zijn slim, niet voor niets. Je verstand mag je gebruiken om je overlevingskansen en die van je kinderen te vergroten. Het zijn vooral emoties die voortkomen uit angst die je uit balans brengen. Toch zijn emoties niet alleen maar negatief. Juist emoties zijn het waard om onderzocht te worden. Of wil je deze de rest van je leven onderdrukken? Ga eens na hoeveel energie dat kost!

Liefde en angst

Ik las ooit dat alle emoties terug te voeren zijn op twee gevoelens: liefde en angst. Ik denk dat dat klopt. Gevoel en intuïtie zijn altijd goed, maar in de interpretatie kan het fout gaan. Zo is niet alles wat gedaan wordt ‘uit liefde’ goed en gaat niet alles door angst fout.

Positieve gevoelens zijn fijn, negatieve gevoelens doen pijn. Dat proberen we van jongs af aan te ontwijken, weg te stoppen of te verdoven. Maar angst is er, steeds weer opnieuw. Als je niet leert omgaan met angst, ben en blijf je beïnvloedbaar voor anderen. Marketing bijvoorbeeld, maakt hier handig gebruik van. Het is heel gemakkelijk om op het gevoel van jonge ouders in te spelen. Ook objectief lijkende informatie kan je – door een bepaalde toon en woordkeuze – meer raken dan je lief is.

Aerosleep matras

Veel ouders denken dat hun baby veiliger slaapt op een Aerosleep matras. Dit is niet zo. Geen enkel product kan wiegendood voorkomen. Vertrouw dus niet op een product, maar op de adviezen van deskundigen. (1)

Wiegendood informatie

Informatie over wiegendood wakkert angstgevoelens van ouders aan. Informatie die binnenkomt via je verstand, verwerk je door erover te gaan nadenken. Met als mogelijk gevolg: emoties, stress en pijn. Dit kun je vervolgens ontwijken, wegstoppen of sussen met nog meer informatie, een bepaalde verzorgingswijze of de aanschaf van producten. Je angst zal er schijnbaar en tijdelijk door verminderen.

Door alle informatie over wiegendood zijn ouders bang geworden voor buikligging. Met als gevolg dat baby’s – ook als ze wakker zijn – niet of onvoldoende op hun buik worden gelegd.
Jeugdartsen zien sommige moeders schrikken als zij hun baby’s op de buik leggen voor onderzoek. Andere moeders durven hun baby niet alleen te laten of zijn ongezond overbezorgd.

Jaren geleden werden er banden verkocht die je door de armsgaten van een babyslaapzak kon doen en vervolgens om het matras. Baby’s die in een vastgegespte slaapzak sliepen, konden in bed niet meer op hun buik rollen. Dacht men. Maar een baby wordt groter, en sterker. Er zijn voorbeelden van baby’s die uiteindelijk met matras en al wisten te draaien. Helaas ook voorbeelden van baby’s die met hun hoofdje onder de band terecht waren gekomen.

Baby slaaphouding

Rugligging als slaaphouding is veiliger voor een baby dan buikligging. Vanaf eind jaren tachtig wordt geadviseerd om je baby op zijn rug te slapen te leggen en geen synthetische dekbedjes meer te gebruiken. Ook zijn er minder ouders die roken en krijgen meer baby’s borstvoeding. Sindsdien is het aantal gevallen van wiegendood afgenomen van ongeveer 250 per jaar in de jaren tachtig naar minder dan 20 per jaar sinds het begin van deze eeuw.

Wiegendood buikliggingVanaf de leeftijd van een paar weken kan de zuigeling zich in toenemende mate van de zij naar de buik draaien. Vanaf circa 3 maanden geldt dit ook voor het draaien van rug- naar buikligging.

Uit Nederlands en Nieuw-Zeelands onderzoek is gebleken dat het wiegendoodrisico het grootst is voor kinderen die voor het eerst op hun buik te slapen zijn gelegd of voor het eerst op de buik gedraaid (onervaren buikslapers). Het relatieve risico is 4,3 maal groter dan voor kinderen die in rugligging slapen. Opvallend is dat deze onervaren buikslapers vaak met het gezicht recht naar beneden worden aangetroffen. Mogelijk hebben deze baby’s nog niet genoeg ervaring met het op de buik liggen om hun hoofd altijd op adequate wijze opzij te draaien. Daarom wordt het advies gegeven om baby’s regelmatig onder toezicht op de buik te laten spelen wanneer zij wakker zijn. (2)

Secundaire buikligging

Als ze oud en sterk genoeg zijn, draaien veel baby’s zich op hun buik. Als het past bij baby’s ontwikkeling en hij zich vlot om en om kan draaien, kun je hem laten slapen in de houding die hij zelf kiest. Fixatiemiddelen om het omdraaien van de rug naar de buik te voorkomen worden afgeraden omdat noch de effectiviteit noch de veiligheid is bewezen. (2)

Wiegendood buikliggingNiet zelden ligt een baby met zijn gezicht omlaag op het matras. Daarom is het zo belangrijk dat je baby op een stevig matras slaapt en niet op een zacht matras waar zijn neus in verdwijnt. Ook is het belangrijk dat je oververmoeidheid bij je baby èn bij jezelf probeert te voorkomen.

Wiegendood uitbannen is helaas onmogelijk. Onverwachte en onverklaarbare gebeurtenissen zullen blijven plaatsvinden. Ik was ook bang voor wiegendood. Welke ouder niet?

Mijn tips

  • Leid een rustig en regelmatig leven.
  • Blijf bij je baby in de buurt als hij slaapt (bijvoorbeeld op dezelfde verdieping)
    en ga regelmatig om het hoekje kijken.
    Hou dat onzichtbare lijntje met je baby open (intuïtie).
  • Neem tijd voor je gevoel, je gevoel mag er zijn.
  • Onderzoek (heftige) emoties. Juist emoties zijn kansen. Kansen om te leren en te groeien in het ouderschap.
  • Blijf niet teveel in je hoofd hangen. Laat je verstand in dienst staan van je gevoelsleven en niet andersom.

 

Bronnen

(1) Wiegendood en veilig slapen

(2) JGZ-richtlijn Preventie Wiegendood (pdf), RIVM, J.H. Ruys, A.C. Engelberts en H.W.M. van Velzen-Mol

 

Meer lezen

Nieuwe advies ter preventie van wiegendood: alle baby’s aan de fopspeen

Veilig inbakeren verlaagt waarschijnlijk de kans op wiegendood of verstikking

Samen slapen en veilig slapen, gaat dat samen? Over bed-sharing, co-sleeping en rooming-in

 

Sylvie deed de hbo-opleiding verpleegkunde en werkte in diverse velden van de gezondheidszorg. Als moeder ontdekte zij in 1999 inbakeren, toen haar derde kind oververmoeid en overprikkeld was geraakt. In 2001 startte Sylvie de site inbakeren.nl en tien jaar later ging zij ook bloggen. Over lichaamstaal van baby’s en over huilen, voeden en slapen. Aangemoedigd door de positieve reacties van ouders op haar blogs en schrijfstijl, schreef zij in 2015 het boek Slapen als een baby. Vanwege andere werkzaamheden droeg zij in 2023 deze website over. De berichten blijven bestaan. Tegenwoordig is er - meer dan ooit - behoefte aan basisinformatie.

4 reacties

  • Doortje

    Goed dat je de primaire en secondaire buiklig benoemd. Ouders zijn vaak ten einde raad wanneer hun kind zelfstandig naar de buik kan draaien en dit dus ook in hun slaap doen. De kraamverzorgende en de jeugdverpleegkundige of cb-arts hebben er dan zo op gehamerd dat buiklig bij slapen not done is. Maar zelf draaiende kinderen hou je niet tegen!
    Trouwens: buiklig terwijl een (jong) kind wakker is en er toezicht is van de ouders is juist WEL aan te bevalen en eigenlijk een must!

  • ilona

    Angst zal ik altijd blijven houden maar ik probeer met rationeel denken deze een beetje te kanaliseren. Ik denk 3 keer na voor ik de kamer uitloop en een flits van twijfel ga ik even snel kijken om te checken hoe de baby slaapt.

    Fijn stuk sylvie!

  • Kaatjedootje

    Na mijn eerste kindje te hebben verloren aan een vroeggeboorte was ik bang, heel bang, om mijn dochter te verliezen, ook al was ze a terme geboren en kerngezond. Toch hielp het mij juist erg goed om te weten wat de bewezen risicofactoren zijn (ik had tijdens de zwangerschap al op de site van stichting wiegendood gelezen, maar ook verschillende andere artikelen). Zo kon ik die heel kleine kans nog kleiner maken. Borstvoeding, stevig en goed ventilerend matras, alles katoen, rugligging, baby laten slapen op onze kamer, frisse lucht. En na een tijdje merkte ik dat het weg was, dat er vertrouwen voor in de plaats gekomen was. Een heerlijk gevoel.

  • Chella Verhoeven

    Zelfs als ik de blog lees, krijg ik het Spaans benauwd; angst voor wiegendood. De jongste is inmiddels 10 jaar en de oudste al 23. Wat zit dat gevoel diep!

    Als hulpverlener adviseer ik altijd rugligging terwijl ik als moeder toch buikligging toepaste. De kindjes sliepen veel beter maar ik was ooooh zo bang! Verder sliepen ze ook in het ouderlijk bed; ik wilde ze absoluut niet alleen laten en ze gingen geen halve meter bij me vandaan.

    Split personality zullen we maar zeggen en de angst nog steeds voelbaar.

    Grt, Chella