Baby krampjes

Baby darmkrampjes – feiten, fabels, informatie en tips

Een reëel beeld van baby’s zijn niet de reclames, maar meer de filmpjes op YouTube.

“Think you could handle hours of this?”
(elke dag)

Soms huilt een baby milder, soms heftiger dan de baby in het filmpje. Maar alle baby’s huilen en dan vooral aan het einde van de dag; als je zelf ook moe bent, de rommel in huis je aanvliegt, een peuter aan je been hangt en je zou willen koken…

Eén troost: bij de meeste baby’s gaan vanaf de derde levensmaand minder huilen. Mits… de oververmoeidheid, onzekerheid en stress geen wortel hebben kunnen schieten. Bij krampjes ligt namelijk een vicieuze cirkel op de loer. Een baby met krampjes kan niet slapen en huilt niet alleen van pijn, maar ook van moeheid. En een jonge baby kan snel in een – wat ik noem – alarmtoestand schieten. Behalve baby’s darmstelsel is ook zijn zenuwstelsel nog wat onrijp als hij geboren wordt.

Dit artikel gaat vooral over darmkrampjes, plaaggeest nummer 1 bij jonge baby’s. Over oorzaken en mogelijkheden bij zowel borstgevoede als flesgevoede baby’s. Elke situatie is uniek, pik de informatie op die voor jou bruikbaar is, meest logisch klinkt en vooral: het beste voelt.

Inhoud

Verschil tussen darmkrampjes, colic baby en huilbaby

Het schrijven van artikel over darmkrampjes bij baby’s startte – net als het vorige artikel over veilig slapen – met verdiepen in de terminologie over dit onderwerp.

In het Engels kom je vaak de term ‘colic’ tegen. De vertaling van colic is koliek; een heftige aanvalsgewijs optredende pijn in buik of darmen als gevolg van plotselinge samentrekking.
In de Verenigde Staten wordt voor colic echter dezelfde definitie gebruikt als de definitie voor huilbaby in Nederland, namelijk de ‘regel van 3’ (3 weken, 3 dagen per week, minstens 3 uur per dag huilen). In Nederland worden de termen huilbaby en darmkrampjes los van elkaar gebruikt. Niet iedere huilbaby huilt vanwege darmkrampjes en niet elke baby met darmkrampjes wordt door zijn ouders ervaren als een huilbaby. De adviezen lijken wel op elkaar, simpelweg, omdat de oorzaak van darmkrampjes of overmatig huilen vaak niet duidelijk is.

In dit artikel worden de termen borstvoeding, kunstvoeding en flesvoeding door elkaar gebruikt. Borst- en kunstvoeding duiden op de samenstelling van de voeding. Flesvoeding betekent ‘voeding per fles’, dit kan zowel borst- als kunstvoeding zijn.
Terug naar inhoud

Diagnose

In de meeste gevallen wordt de oorzaak van darmkrampjes niet gevonden. Wel laten baby’s bepaald gedrag zien wat als krampjes gelabeld wordt. Een baby die last heeft van krampjes gaat ongeveer een half uur na de voeding plotseling huilen, krijgt een rood gezicht en balt zijn vuistjes. De baby trekt afwisselend zijn beentjes op en strekt ze weer. Soms overstrekt de baby met zijn hele lichaam. Windjes kunnen voor een tijdelijke verlichting zorgen. Andere symptomen kunnen zijn verstopping, ongebruikelijke kleur of wijziging in kleur van de ontlasting.

Tot nu toe gaat men er vanuit dat darmkrampjes te maken hebben met de onrijpheid van de darmen. Daarnaast is ook het zenuwstelsel nog niet volledig ontwikkeld waardoor jonge baby’s snel in een alarmtoestand kunnen raken door deze interne prikkels. Verder kunnen voedingstechnieken een rol spelen bij het ontstaan van krampjes.
Terug naar inhoud

Wanneer beginnen darmkrampjes?

Wanneer beginnen darmkrampjes?Darmkrampjes starten bij 2 tot 4 weken (later bij prematuur geboren baby’s) en zijn meest heftig als de baby ongeveer 6 weken oud is, waarna ze weer afnemen. Bij de meeste baby’s lost het probleem zich na ongeveer 3 maanden vanzelf op. De piek bij 6 weken komt overeen met het huilpatroon van baby’s. Krampjes horen in zekere zin bij de normale ontwikkeling en het is iets waar sommige baby’s meer last van hebben dan andere. Desondanks kunnen de eerste levensmaanden voor een gezin erg vermoeiend en onzeker zijn, een gevoel van machteloosheid geven en stress veroorzaken.

Bij welke baby’s?

Darmkrampjes komen zowel voor bij borstgevoede als bij kunstgevoede baby’s. Als er sprake is van een voedingsprobleem lijkt dit meestal veroorzaakt te worden door op koemelk gebaseerde formules en – voor borstgevoede baby’s – zuivelproducten in de voeding van de moeder. Andere, minder voorkomende allergenen zijn tarwe, soja en noten.

0,6 tot 0,9% van de baby’s heeft een allergie voor koemelkeiwit. Uit onderzoek blijkt dat het geven van speciale dieetvoeding voor deze baby’s een effectieve behandeling is. Moeders die hun baby borstvoeding geven kunnen een hypo-allergeen dieet volgen. Onvoldoende bewijs is er voor sojamelk, caseïnehydrolysaat en melk met een laag lactosegehalte.
Terug naar inhoud

Wetenschappelijk onderzoek

Een team van Amerikaanse wetenschappers heeft met behulp van strenge criteria, uit totaal 1764, vijftien bestaande onderzoeken geselecteerd en bestudeerd. Hun literatuuronderzoek is een systematische evaluatie van complementaire middelen die worden gebruikt bij de behandeling van overmatig huilen bij baby’s.
Aan de 15 studies hebben in totaal 944 baby’s deelgenomen. De baby’s varieerden in leeftijd van 0 tot 16 weken hadden een steekproefomvang van 9 tot 175 kinderen.
Dertien van de 15 studies zijn placebo-gecontroleerd. Acht waren van goede methodologische kwaliteit en 7 van slechtere kwaliteit. De onderzochte interventies waren 30% glucose oplossingen, sojaproducten met toegevoegde polysaccharide, probiotica, kruidenthee (kamille, zoethout, munt), venkelzaad emulsie, babymassage, reflexologie, chiropractie manipulatie en craniale osteopathie.

Elf proeven geven een belangrijk resultaat in het voordeel van complementaire en alternatieve geneesmiddelen aan. Echter, geen van deze gerandomiseerde klinische tests zijn zonder gebreken. Onafhankelijke onderzoeken die werkzaamheid bevestigen ontbreken bij de meeste claims.

Conclusies

Enige positieve resultaten werden gevonden bij venkelextract, gemengde kruidenthee en suikeroplossingen. En drie van de vier studies naar de werking van manipulatie toonden een daling in de gemiddelde uren huilen. Eén studie van chiropractische manipulatie liet geen verschil zien tussen de interventie- en controlegroep.

De wetenschappers benadrukken dat alle proeven grote beperkingen hebben. Geen van de resultaten kunnen dus als overtuigende bewijzen worden beschouwd. Extra onderzoeken zijn nodig om definitieve conclusies te kunnen trekken.
Terug naar inhoud

Persoonlijke toevoegingen op de onderzoeksconclusies

Wat kun je doen om darmkrampjes bij je baby te verlichten?Voor ouders is het fijn als ze wat kunnen doen voor hun baby om de krampjes te verlichten. De wetenschappers zijn kritisch geweest op de kwaliteit van de onderzoeksuitvoering maar melden niets over de kwaliteit van de resultaten. Een werking van een bepaalde interventie kan namelijk weer nadelige bijwerkingen hebben. Zo raadt het Voedingscentrum al jaren het gebruik van venkelthee en anijsthee af tegen darmkrampjes bij baby’s of om de melkproductie te bevorderen. Er zijn namelijk sterke vermoedens dat dit schadelijk is voor de gezondheid. Verder kunnen thee en suikeroplossingen nadelig zijn voor het vraag en aanbod evenwicht van borstvoeding en voor de beschermende werking van moedermelk op de slijmvliezen.
Wil je je baby een kruidenthee geven, dan heeft kamillethee vanuit de complementaire zorg de voorkeur.

Onbeantwoorde vragen

Veel wetenschappers en deskundigen zijn inmiddels overtuigd dat niet alle huilen wordt veroorzaakt door darmkrampjes. Na talloze honderden onderzoeken, resten er nog genoeg onbeantwoorde vragen. Opvallend is de huilpiek bij ongeveer 6 weken. Baby’s blijven daarna nog steeds boertjes en windjes laten en waarschijnlijk hebben ze ook nog krampjes, maar huilen ze minder.

Prematuur geboren baby’s zijn nóg onrijper dan op tijd geboren baby’s, maar huilen niet meer en hebben evenveel last van krampjes. Hun huilen neemt toe vanaf de oorspronkelijk uitgerekende datum en hebben alsnog een huilpiek rond 6 weken na de uitgerekende datum. Men heeft in onderzoek geen relatie gevonden in huilen en zwangerschapsduur, gewicht voor zwangerschapsduur en andere neurologische of perinatale aanwijzingen die duiden op een ander huilpatroon bij te vroeg geboren baby’s. Dit ondersteunt het argument dat het huilpatroon te maken heeft met een sterke rijpingsfunctie en hoort bij de vroege ontwikkeling in een mensenleven.

En als laatste voorbeeld: Auto rijden en stofzuigen (white noise) kunnen een kalmerend effect hebben op overmatig huilende baby’s, maar dit werkt niet via maag en darmen.
Terug naar inhoud

De praktijk

Tot zover de wetenschap, over naar de praktijk.

Signalen dat er meer aan de hand is met de baby dan onschuldige darmkrampjes:

  • Constant kreunen of zwak huilen
  • Doordringend huilen met hoge stem
  • Hele dag huilen, niet alleen ’s avonds
  • Huilen tijdens het drinken
  • Huilen dat pas na 4 tot 6 weken of plotseling begint
  • Spugen, groen, geel, bloederig, meer dan 5x per dag of projectiel braken
  • Slechte gewichtstoename, minder dan 15 gram per dag of afvallen
  • Verandering van ontlasting, verstopping of diarree vooral bij bloed of slijm

Maak bij deze symptomen een afspraak met je huisarts.
Terug naar inhoud

Behandelingen

Op dit moment worden niet-medicinale en niet belastende behandelingen bij gezonde baby’s met darmkrampjes het meest geadviseerd; te weten verbeteren van de voedingstechniek, massage, warme kruik, boeren en overige gas-ontsnappingstechnieken.

Voor wat betreft borstvoeding komen lactatiekundigen bij krampjes zowel over- als onderproductie tegen, vaak kunnen zij in een consult individuele, praktische tips geven om de krampjes te verlichten.

Babymassage

Babymassage kan helpen om de krampjes te verminderenMassage van het babybuikje kan helpen om de pijn te verlichten. Start – met warme handen – aan de (voor jou) linkerzijde bij de heup en beweeg je hand tot net onder baby’s ribben en vandaar naar de andere heup. Altijd masseren in de richting van de klok omdat dit de richting is waarin de dikke darm werkt. Behalve dat babymassage helpt ter verlichting van krampjes, geeft het de interactie tussen ouders en baby en de hechting een positieve stimulans. Door overmatig huilen en weinig slaap komt dit niet zelden onder druk te staan. Een cursus babymassage kun je volgen in groepsverband of individueel (eventueel aan huis).

Terug naar inhoud

Warme kruik

Kipkep Woller baby warmtekussen voor warmte en ontspanningEen warme kruik wordt vaak geadviseerd/geprobeerd om krampjes te verlichten. Er is geen wetenschappelijk bewijs voor, maar veel ouders willen toch wat voor hun kleintje doen als hij zo huilt. Gebruik een kruikje, warmtebuidel of warmtekussen volgens de gebruiksaanwijzing en leg geen warme kruik bij je baby in bed (warmtestuwing), dan kan het geen kwaad om te proberen of het je kindje verlichting geeft.

Kipkep warmtekussens zijn verkrijgbaar bij Bol.com

Emotionele en praktische steun

Van belang is informatie en (emotionele) ondersteuning ‘op maat’. In speciaal bij ouders van eerste kinderen, moeders die borstvoeding geven, single moeders, tienermoeders en moeders in andere kwetsbare situaties. Neem contact op met de jeugdverpleegkundige van het consultatiebureau als je tussentijds vragen hebt over de voeding of het huilen van je baby. Op het gebied van borstvoeding kun je ook terecht bij een lactatiekundige, in mama– of borstvoedingcafés of op internet op het borstvoedingsforum of het Kenniscentrum Borstvoeding. Ook vriendinnen kunnen goud waard zijn.
Terug naar inhoud

Secundaire gevolgen; oververmoeidheid en stress

Shaken baby sydroomOok al worden bij de meeste baby’s de darmkrampjes minder vanaf de derde levensmaand en hebben de krampjes geen gevolgen op lange termijn, secundaire gevolgen zoals oververmoeidheid en stress kunnen langer doorwerken. Wordt de stress je te groot, leg je baby in zijn wieg en ga even een wandeling maken. Het shaken baby syndroom is een risico in deze situaties.

Het shaken baby syndroom ontstaat doordat de baby hard door elkaar geschud wordt. De belangrijkste redenen waarom ouders hun baby door elkaar schudden is een aanhoudende stresssituatie. Herken dit en vraag hulp! #allesteverliezen

Terug naar inhoud

Inbakeren

Bij krampjes ligt dus die vicieuze cirkel op de loer. Krampjes beginnen vaak net als je baby moe wordt of in zijn eerste slaap ligt, waardoor je baby weer wakker wordt, oververmoeid raakt en nog heftiger gaat reageren op de krampjes. Een oververmoeide baby kan steeds slechter prikkels verdragen, niet alleen de interne, zoals krampjes, maar ook van externe prikkels kan hij van slag raken. Daarom is het raadzaam om de hoeveelheid prikkels sterk te verminderen (licht, geluid, uitstapjes etc.).

Schenk, naast het verlichten van de krampjes, ook aandacht aan de slaap, voor jezelf en voor je baby. Je kunt proberen de slaap te verbeteren door een draagdroek, wandelen, wiegen, inbakeren of een fopspeen*. Een uitgeruste baby met krampjes zal minder snel in een alarmtoestand schieten of excessief gaan huilen: huilen van moeheid en moe worden van huilen.

* Gebruik een fopspeen pas als de borstvoeding goed op gang is gekomen, alleen na de voeding en niet om voedingen uit te stellen.

Hulpmiddel

Met inbakeren kun je baby's slaap verbeteren waardoor hij minder snel in een alarmtoestand raakt bij krampjesAls er om welke reden dan ook een vicieuze cirkel van onrust is ontstaan, kunnen inbakerdoeken een doeltreffend hulpmiddel zijn om hier uit te komen. Juist door afstand kan er rust ontstaan bij zowel baby als ouders. Daarbij hoef je je baby niet alleen op een kamertje (boven) te slapen te leggen. Bij voorkeur liever wel op een rustig plaats waar je voldoende toezicht op hem kunt houden.

Combineer inbakeren altijd met regelmaat.
Inbakeren is geen oplossing, maar een hulpmiddel.

Pacco inbakerdoeken zijn verkrijgbaar bij Bol.com

Dragen in draagdoek of ergonomische drager

Baby's die veel gedragen worden, huilen minderBaby’s die (uit gewoonte) veel gedragen worden, huilen minder. Maar niet voor iedereen en in alle situaties is het haalbaar om een baby veel te dragen. Als je baby oververmoeid en prikkelbaar is, en veel huilt, helpt het dragen meestal maar eventjes om hem rustiger te krijgen. Soms werkt het zelfs averechts, zeker als je zelf ook oververmoeid bent.

Als dragen bij jullie past, overweeg een workshop of een consult bij een draagdoekconsulent.

Meer informatie over (veilig) dragen.

Verantwoord dragen

Draag je baby in elk geval áltijd in een goede draagdoek of ergonomische drager, rechtop én met het gezichtje naar je toe. In een verticale houding kan je baby goed beter ademhalen, dan in een liggende houding. Ook is rechtop beter voor baby’s heupontwikkeling… mits! je je baby draagt in een verantwoorde drager.

Ik hoor vaak dat door een paar goede slaapjes (met behulp van inbakerdoeken of een draagdoek) de ouders hun baby weer beter begrijpen en aan zijn werkelijke behoefte kunnen voldoen. Met andere woorden, ze kunnen dankzij rust weer onderscheid maken tussen huilen van pijn, van honger of van moeheid.

Hulpmiddelen afwisselen kan ook.
Het belangrijkste uitgangspunt is dat je je er goed bij voelt!

En… Kies bij dragen en/of inbakeren omwille van je baby’s veiligheid en ontwikkeling voor goed materiaal en een goede techniek.
Terug naar inhoud

Borstvoeding

Terwijl een baby drinkt, wordt de moedermelk na verloop van tijd geleidelijk vetter. Als de baby moe is en al snel aan de borst in slaap valt, als de moeder te snel van borst wisselt of als de melkstroom traag is, zal de baby niet zoveel vet binnenkrijgen, terwijl dit voor groei en verzadiging wel nodig is.
Hou je baby ‘bij de les’ als hij drinkt. Bij een trage melkstroom kun je eventueel borstcompressie toepasssen.

Kijk naar hoe je baby aan de borst drinkt. Hij begint met zuig-zuig-zuig, waarna hij overgaat in zuig-slik-adem-zuig-slik-adem dus 1:1:1. Als hij klaar is met de borst zal hij zuig-zuig-zuig-zuig-slikje doen. Op dat moment ga je van borst wisselen. Wisselvoeden is ook een optie om je baby actiever te krijgen.

Voor- en achtermelk, vet en suikers in borstvoeding

Als een moeder heel veel melk heeft en/of lange tijd tussen de voedingen laat, kan een baby veel melksuikers binnenkrijgen, dit kan ook krampjes veroorzaken en waterige, soms schuimende, groene ontlasting.

Een baby die niet goed aangelegd ligt, moet veel moeite doen. Daarnaast kunnen er diverse andere problemen ontstaan door onjuist aanleggen, wees daar altijd kritisch op en probeer dit waar mogelijk te verbeteren. Lees meer over borstvoedingsmanagement, dit kan reflux en krampjes verhelpen.
Terug naar inhoud

Voeding van de moeder

Krijgt baby krampjes door voeding van de moeder?Of borstgevoede baby’s reageren op de voeding van de moeder wordt in twijfel getrokken. Als je borstvoeding geeft, is het voor je eigen conditie belangrijk dat je gezond en gevarieerd eet en voldoende drinkt. Als je denkt dat je baby reageert op jouw voeding, is het een kwestie van uitproberen, pak dit wel goed aan, het kan lastig zijn om te achterhalen waar je baby gevoelig voor is en in welke mate.

Overproductie borstvoeding

Veel moeders produceren in het begin meer dan nodig, dit normaliseert vaak vanzelf. In begin leg je de basis voor je latere borstvoedingsperiode. Als je borsten overvloedig veel melk blijven produceren, wordt dit hyperlactatie genoemd. Overleg in dit geval altijd met een lactatiekundige. De behandeling bestaat meestal uit leegkolven van beide borsten en je baby binnen tijdsblokken van 3 uur telkens aan dezelfde borst aanleggen zodra hij wil drinken.
Terug naar inhoud

Overactieve toeschietreflex

Door een sterke toeschietreflex kan een baby zich onrustig gedragen tijdens het drinken, waardoor het lijkt of hij krampjes heeft. Ook hierbij speelt het aanleggen weer een rol. Als je baby binnen 3 uur na de laatste voeding weer wil drinken, laat hem dit uit de leegste borst doen en kolf eventueel bij stuwing. Voed je baby bij de eerste hongersignalen, als hij aan het wakker worden is, maar nog half slaapt. Laat in elk geval niet te lange tijd tussen de voedingen. Een minder volle borst veroorzaakt een minder heftige toeschietreflex.

Je kunt je baby ook even van de borst halen tijdens het toeschieten van de melk en dit opvangen of weg laten lopen. Eventueel extra keer boertje laten doen of een andere houding aannemen waarbij je zelf wat meer achter over leunt en je baby wat meer rechtop laten zitten.
Terug naar inhoud

Lucht en boertjes

Lucht in maag of darmen komt vooral door voeden met de fles. Zorg dat je baby niet te snel zijn fles leegdrinkt, laat hem goed boeren (eventueel een keer tussendoor) en zorg voor een gevulde speen tijdens het drinken. Ook bij flesvoeding kan het helpen als je je baby wat meer rechtop houdt tijdens het drinken.

Als een baby veel huilt, slikt hij ook lucht in wat vervolgens in zijn maag en darmen komt. Deze lucht zet de buik uit, terwijl door het huilen en de krampjes de spanning op de buikspieren toeneemt, een tegengestelde spanning met nog meer huilen als gevolg. Deze vicieuze cirkel kun je verkleinen door je baby bij je te nemen. Door houvast, geborgenheid en troost zal de pijn door de ingehapte lucht afnemen.
Terug naar inhoud

Te lang wachten met voeden

Als je te lang wacht met voeden en je baby gaat huilen, zal hij lucht happen, onrustig drinken en misschien zijn hoofdje terug trekken (tepelkloof-alarm!). Goed aanleggen gaat makkelijker als je baby nog niet huilt van de honger. Probeer de hongersignalen van je baby te leren zien. Op het moment dat een baby al een poosje heeft geslapen en in een lichte slaapfase ligt, kun je wellicht vroege hongersignalen zien.

Als je twijfelt tussen honger of krampjes, laat je baby dan zuigen aan de leegste borst of op een fopspeen. Zuigen stilt geen honger, maar geeft wel troost.
Terug naar inhoud

Te veel voeding per dag of per keer
(flesvoeding)

Een pasgeboren baby drinkt 10 tot 20 ml per keer. Dit wordt per dag met 10 ml opgehoogd. Daarna is het gebruikelijk om volgens schema te voeden. De hoeveelheid per keer is afhankelijk van het gewicht van de baby. Een schema staat vermeld op de verpakking van de voeding.
Terug naar inhoud

Nadelen van schema’s
(lees: weinig voedingen, grote porties)

Baby’s maag wordt maximaal opgerekt en went aan grote hoeveelheden. Dit is een factor bij het ontstaan van obesitas en daaraan gerelateerde ziekten zoals diabetes. Ook wordt aangenomen dat overvulling van de maag een rol speelt bij krampjes en reflux. Bij maximale rek leert een baby niet zelf voelen en aangeven dat hij vol gaat.

  1. Baby’s worden op de klok gevoed in plaats van op behoefte. Prikkelbare, onrustige en vermoeide baby’s die gevoed worden met de fles hebben structuur en duidelijkheid nodig. Een baby kan geen klok kijken. Als hij wakker wordt en hij krijgt geen voeding omdat het nog geen tijd is, dan betekent dit 9 van de 10 keer onrust, jengelen, huilen. Zodra de fles wordt aangeboden, ‘valt’ de baby aan, drinkt snel en/of gulzig wat de kans op krampjes vergroot.
  2. Je komt niet uit met het aantal voedingen. Het komt vaak voor dat onrustige baby’s te veel voeding per etmaal krijgen of al vroeg voeding voor hongerige baby’s omdat ze alsmaar ontevreden lijken. Soms is het mogelijk om de slaap te verbeteren, maar meestal ligt de oplossing in ‘voeden op verzoek’, vaker voeden, kleinere porties.

Terug naar inhoud

Weinig en/of harde ontlasting

Van andere voeding krijgt baby soms ook andere ontlasting en/of patroonEen baby die volledig borstvoeding krijgt, zal niet snel verstopt raken. Jonge baby’s hebben 2-5 keer per dag ontlasting, vanaf ongeveer 6 weken kan het zo zijn dat je baby een week (of langer!) geen poepluier heeft. Hoewel de ontlasting niet hard is, kan een borstgevoede baby soms wel moeite hebben deze eruit te persen. Dit geldt ook voor baby’s die kunstvoeding krijgen. Soms helpt een warm, ontspannen badje, massage van de buik (met de wijzers van de klok mee) of voorzichtig fietsen met de benen.

Terug naar inhoud

Verandering van voeding

De overgang van borst- naar kunstvoeding kan gepaard gaan met verstopping. Ook bij wisseling van kunstvoeding of toevoegen van rijstebloem of johannesbroodpitmeel kan de ontlasting moeilijk worden. Ga niet op eigen houtje met de diverse soorten kunstvoedingen experimenteren, maar overleg met de jeugdverpleegkundige van je consultatiebureau.

Bij kunstvoeding is een goede bereiding en extra vocht belangrijk, bijvoorbeeld 10 ml extra water toevoegen aan de fles (mits je baby deze doorgaans leeg drinkt).
Terug naar inhoud

Grote kans dat…

… het goed komt. De afgelopen jaren heb ik veel ouders en ervaringen gehoord. De meeste ouders konden na 3 maanden beamen dat hun leven en dat van hun baby rustiger was geworden. Geen enkele ouder gaat deze tijd echter zomaar uitzitten. Als je baby huilt, pijn heeft, niet kan slapen, dan ga je op zoek, naar oorzaken en mogelijkheden. Succes en sterkte in jullie zoektocht!

Speciale dank aan:

Annette Luime, lactatiekundige IBCLC, www.aidulac.nl
Hanneke van den Brink, kinderverpleegkundige, docent babymassage en oprichter van Babyconsulenten Nederland
Annette en Hanneke hebben het blog gelezen, van commentaar voorzien en zinvolle aanvullingen gegeven, bedankt!

Bronnen

Wikipedia, Baby colic

Crying Patterns in Preterm infants, R.G. Barr, S. Chen, B. Hopkins en T. Westra, Dev Med and Child Neuro 1996; 38: 345-355

Effectiveness of treatments for infantile colic: systematic review, P.L.B.J. Lucassen, W.J.J. Assendelft, J.W. Gubbels, J.T.M. van Eijk, W.J. van Geldorp en A. Knuistingh Neven, British Medical Journal, published 23 May 1998, 316:1563-1569

Nutritional Supplements and Other Complementary Medicines for Infantile Colic: A Systematic Review, Rachel Perry, Katherine Hunt en Edzard Ernst, Pediatrics 2011;127:4:720-33

Voedingscentrum over venkelthee en andere aromastoffen

Borstvoeding.com, Koliek of ernstige kramp bij de borstgevoede baby

Borstvoeding.com, Borstcompressie

Borstvoeding.com, Hyperlactatie tijdens de lactatieperiode

Lees meer

Krampjes zijn zielig voor iedereen

Omgaan met een onrustige baby, prikkelbare baby of huilbaby

Happiest Baby on the Block, the 5 S’s door Harvey Karp

Sylvie deed de hbo-opleiding verpleegkunde en werkte in diverse velden van de gezondheidszorg. Als moeder ontdekte zij in 1999 inbakeren, toen haar derde kind oververmoeid en overprikkeld was geraakt. In 2001 startte Sylvie de site inbakeren.nl en tien jaar later ging zij ook bloggen. Over lichaamstaal van baby’s en over huilen, voeden en slapen. Aangemoedigd door de positieve reacties van ouders op haar blogs en schrijfstijl, schreef zij in 2015 het boek Slapen als een baby. Vanwege andere werkzaamheden droeg zij in 2023 deze website over. De berichten blijven bestaan. Tegenwoordig is er - meer dan ooit - behoefte aan basisinformatie.

17 reacties

  • Sylvie

    Beste Sanne, helaas ontbreekt het mij momenteel aan tijd om de vragen op dit weblog te beantwoorden.
    Je kunt je vraag stellen aan de lactatiekundigen van Baby & Borstvoeding. Zij zijn ook kinderverpleegkundigen en weten veel van voeden met de fles. Ze geven telefonisch advies of via Skype of andere kanalen en hun zorg wordt door de meeste ziektekostenverzekeraars vergoed vanuit het aanvullende pakket.
    Groet, Sylvie

  • Sanne

    Ik mis zowel hier als in andere artikelen op internet informatie over krampjes bij baby’s die borstvoeding via de fles krijgen.
    Zelf kolf ik ook af omdat mijn zoontje de borst niet goed kan pakken, ook hij heeft soms dagen met heftige krampjes, daarom ik zou graag wat meer informatie krijgen..

  • Bas

    Super artikel! Ik vond het eng om mijn baby te masseren omdat je er zo voorzichtig mee moet zijn. De tips bij babymassage zijn mij zeker ten goede gekomen. Ook blij met de andere tip over de fopspeen of het kind honger of kramp heeft.
    Grtz,
    Bas

  • Marie-louise Gerets

    Innerlijke onzekerheid bij ouders van een reflux baby komt regelmatig voor ondanks goede verzorging en het liefdevol troosten etc. dan toch blijft de vraag; wat kan ik nu nog doen? Of waarom blijft ie nu nog huilen? ook al weten de ouders dat ze goede zorg geven toch is er vaak twijfel of zijn er angstgevoelens en vragen. Het kenbaar maken en vragen of iemand ff taken wil overnemen om zo hun energie niveau op te laden om dan als ouders weer sterk te staan. De buik ademhaling – adem rustig diep in en langzaam uit – is een goed hulpmiddel om te ontspannen. Hierdoor wordt de hartslag rustig, wat de baby ook ten goede komt. Op zachte toon tegen de baby praten met af en toe een stille “cht” klank (ik noem het een baarmoeder geluidje) geeft veiligheid en rust. Aandacht aan belevingservaring van ouders geven komt de baby ook ten goede.

  • Sylvie

    @A, inbakeren is een manier om onrust bij je baby te verhelpen, met de nadruk op ‘een’. Zo staat het ook in dit artikel beschreven, naast andere hulpmiddelen. Mijn boodschap aan alle ouders: laat ideeën varen die niet bij je passen.

    In een artikel over krampjes kun je niet volledig zijn over alles. Vandaar ook de link naar inbakeren.nl
    Door jouw reactie heb ik wel de regel toegevoegd:
    Kies bij dragen en inbakeren omwille van je baby’s veiligheid en ontwikkeling voor goed materiaal en een goede techniek.

    Heupafwijkingen zijn aangeboren. Inbakeren veroorzaakt geen heupdysplasie. Inbakeren kan (net als dragen) een mogelijk aanwezige heupafwijking wel ongunstig beïnvloeden. Omdat meestal niet meteen bij de geboorte duidelijk is of een baby een heupafwijking heeft, moeten baby’s beentjes uit voorzorg voldoende ruimte hebben in de doeken. De doek mag strak tot op baby’s heupjes. Als de beentjes ontspannen in kikkerstand kunnen liggen, worden de heupjes niet belast.

  • A

    Weer een baker het kind maar in advies. Realiseer je wel als ouders dat je een kind geen keuze laat, het zal wel moeten gaan slapen want bewegen is immers geen optie meer. Dit gebruik stamt nog uit de middeleeuwen. Tevens is inbakeren zeer zeer slecht voor de vorming van de heupkommen en mag absoluut niet gedaan worden bij stuit kinderen of kinderen met enige aanleg (inde familie) voor heupproblemen. Deze waarschuwing erbij lijkt me zeer nuttig. Ga dan inderdaad liever voor de aangeraden draagzak in het artikel!

  • Annette Luime

    Een probleem die ik regelmatig in mijn lactatiekundige praktijk tegen kom:
    Baby drinkt erg onrustig aan de borst, laat los en hapt weer aan, laat huilend los en smakt bij het drinken. Na vijf minuten kan moeder hem niet meer aan de borst krijgen, maar baby blijft erg onrustig. Moeder denkt aan spruw. Of misschien is haar melkproductie niet genoeg? Zou de onrust komen door iets dat ze zelf gegeten heeft?
    Lees meer in mijn blog ‘Te weinig of juist veel te veel’

  • Sylvia Nossent

    Beste Sylvie,
    Goede en interessante informatie in het artikel over krampjes en huilen; ook in de reacties.
    Het bestaan van ‘darmkrampjes’ wordt in wetenschappelijk onderzoek niet bevestigd. Tegelijk weet men ook niet precies waarom baby’s dan wel (veel) huilen in de eerste 6 – 8 weken. Daar zijn verschillende theorieën over en men is het er nog niet over eens wat er aan de hand is bij huilen, opgetrokken beentjes en een van pijn vertrokken gezicht. Uit onderzoek blijkt dat deze baby’s in 95% van de gevallen gewoon gezond zijn; er worden geen medische problemen gevonden. Er is wel enig ‘bewijs’ dat sommige baby’s meer moeite hebben zichzelf te reguleren dan andere baby’s.

    Vriendelijke groet,
    Sylvia Nossent
    bestuurslid sectie Het Jonge Kind, NIP
    voorzitter Stichting Babywerk

  • Angela Jansen

    Werkzaam op de kinderafdeling ben ik het zeker tegen gekomen dat ook prematuren symptomen laten zien die voort lijken te komen uit darmkrampjes.
    En vanuit mijn werkzaamheden op het gecombineerde spreekuur voor prematuren kan ik zeggen dat ouders veelvuldig aangeven dat hun kindje last heeft van krampjes.

    Ik heb de ervaring dat darmkrampjes in deze situaties vaak voortkomen uit:
    – hoeveelheid voeding, frequentie, drinktechniek en drinkgedrag
    – het (opnieuw) moeten leren kennen van hun kindje (lichaamstaal!!)
    – vermoeidheid of de houding van het kindje

    Je hoort veel (en dat lees ik ook in het blog) dat als er sprake is van een voedingsprobleem dit meestal veroorzaakt lijkt te worden door op koemelk gebaseerde formules. De praktijk laat zien dat er veel kinderen zijn met darmkrampjes, er is ook een grote groep kinderen die op een koemelkeiwitvrije of beperkte voeding staat. En toch blijkt na provocatie dat er in nog geen 5% sprake is van een koemelkeiwitallergie.

    Ik ben het helemaal eens met de informatie die Saskia geeft over voeden op vraag. Als er sprake is van onrust, dan is het voor ouders erg lastig om nog goed zicht te hebben op de lichaamstaal van hun baby. Ogenschijnlijk lijken de hongersignalen (handjes in de mond, veel zuigbehoefte) op de voorgrond te staan. Vermoeidheid en overprikkeling ligt vaak ten grondslag aan het onrustige gedrag. Ben je je hier niet van bewust en je beantwoord deze signalen met extra aanleggen of een extra flesje geven dan kan overvoeding het probleem nog groter maken.

    Juist bij onrustige kinderen kan de fopspeen een prima rust- en troostmiddel zijn. Als de borstvoeding goed op gang is en de baby drinkt goed, heb ik geen moeite met het gebruik van een fopspeen.
    Baby’s hebben de eerste drie maanden verschillende reflexen. Dit zijn bewegingen die de baby maakt omdat hij onbewust reageert op bepaalde prikkels. Deze reflexen doven uit op de leeftijd van ongeveer 3 maanden. Bij onrustige (geprikkelde) baby’s lijkt de zuigreflex overheersend te zijn. Ik denk dat het dan juist heel goed is om de fopspeen als hulpmiddel te gebruiken.

    De zorg op maat, die bij elk gezin weer anders kan zijn, het totaalplaatje in kaart brengen, afgestemd op ouders en kind en ondersteuning bieden is waar ik als babyconsulent voor sta. De lichaamstaal van het kind, de interactie tussen ouder en kind, de intuïtie die elke ouder in zich heeft zijn voor mij aspecten die vaak nog onvoldoende meegenomen worden in de strijd tegen de onrust.

  • Gonneke van Veldhuizen, IBCLC

    Ik heb dit artikel met veel plezier gelezen: compleet en gebalanceerd. Het haalt wat van de prietpraat om dit onderwerp weg en geeft concrete en accurate informatie ervoor in de plaats. De aanvullingen van andere deskundigen over prematuren neem ik graag op hun merites aan: ik ben geen deskundige op dat gebied. Wel wil ik even ingaan op de opmerkingen over voeden op verzoek van Saskia Wieskamp. Voeden op verzoek betekent dat elke behoefte van de zuigeling op het moment dat die behoefte wordt geuit aan de borst wordt voldaan, dus niet alleen bij ”honger”, maar ook onrust, pijn, verdriet, eenzaamheid, angst, ”zuigbehoefte”. Dit leidt niet tot hyperlactatie indien het op de juiste manier wordt toegepast. Dat wil zeggen 1 of 2 borsten voor een lange ”voeding”-voeding en kleine, korte voedingen aan de meest lege borst voor alle andere behoeftes. Met name een kind met rommelige ingewanden heeft baat bij het veelvuldig kleine beetjes drinken aan een relatief lege borst. Op die manier krijgt hij vaak een beetje vette tot zeer vette melk, wat een kalmerend effect heeft op de werking van maag en darmen. Biologisch gezien hoort de mens bij de diersoorten die hun jong dragen en zeer frequent tot semi-continue voeden. De spijsvertering van het kind is daarop afgestemd.
    Nog een kleine toevoeging: In culturen waar dragen, samen slapen en zeer frequent voeden de norm zijn komt overmatig huilen en krampjes in veel mindere mate voor.

  • Sylvie

    Hanneke en Saskia, bedankt voor jullie reacties. Ik heb meer verstand van gezonde dan van zieke zuigelingen en weinig ervaring met kunstvoeding. Jullie reacties maken het beeld completer.

  • Saskia ter Horst

    Prettig voor ouders dat er een herkenbaar stuk is geschreven over darmkrampjes met daarin een aantal praktische tips. Graag plaats ik wat opmerkingen gebaseerd op mijn kennis en ervaring.

    Ik werk drie dagen per week op een afdeling neonatologie als verpleegkundige en heb daarnaast mijn eigen praktijk als babyconsulent. Ook op persoonlijk vlak helaas ervaringsdeskundig geworden door twee kindjes die allebei een “gevoelig buikje” hadden.

    Premature baby’s kunnen wel degelijk in een vroeg stadium last van darmkrampjes hebben. En niet pas vanaf de uitgerekende datum. De meeste baby’s premature baby’s verlaten één tot drie weken voor de uitgerekende datum het ziekenhuis en toch zie je in de ziekenhuissetting regelmatig baby’s met veel darmkrampjes. Ik weet niet of de baby’s die voor de uitgerekende datum geen krampjes hebben, deze na de à terme datum nog kunnen ontwikkelen.

    Mijns inziens kunnen prematuur geboren baby’s juist wel overmatig huilen. Als reactie op een vaak zorgelijke zwangerschap, een verstoord hechtingspatroon door de opname en een intensieve periode op een afdeling neonatologie met veel prikkels. Prikkels en indrukken die niet natuurlijk zijn, veel licht, geluid, pijnprikkels, negatieve voedingservaringen enz. Alle ontwikkelingsgerichte zorg ten spijt, lijkt het ziekenhuis toch echt nog steeds niet op een veilige baarmoeder. Waarmee ik overigens niet wil zeggen dat ontwikkelingsgerichte zorg niet veel goeds doet voor de premature kinderen in het ziekenhuis. Maar er blijft nog veel te wensen en te ontwikkelen op dat gebied. Een ander aandachtspunt hierbij is dat ouders van premature baby’s door de (soms langdurige) opname onvoldoende de signalen van hun kind hebben leren kennen. Er wordt niet voor niets zo veel gezegd en geschreven over het belang van het eerste huid-op-huidcontact en de eerste hechting tussen ouder en kind.

    Alles bij elkaar zorgt het ervoor dat de premature baby na thuiskomst juist meer huilt dan de gemiddelde baby. Ouders worden echter geacht na een lange ziekenhuisopname eindelijk op de roze wolk te gaan zitten, en zal je dan ook niet zo gauw horen klagen. Ik denk dat dit de reden is dat uit de onderzoeken hier geen verschil met á terme baby’s wordt gevonden.

    Hoe uitgebreid het blog ook is, de ruimte is toch te beperkt om alle kanten van het onderwerp voldoende te belichten. Op complementair gebied wordt bijvoorbeeld aandacht geschonken aan kruiden en babymassage. Maar een eventuele rol van de osteopaat/manuele therapie blijft sterk onderbelicht. De probiotica wordt twee keer kort genoemd, maar niet verder toegelicht. Het zou in mijn ogen meerwaarde hebben gegeven als het artikel gesplitst was in meerdere delen, waarbij telkens een bepaalde kant van het onderwerp aan bod komt. Uiteindelijk was er dan een heel compleet document ontstaan.

    De voeding komt uitgebreid aan bod. Niet alle genoemde punten zijn even evidence-based. Daar waar de tekst berust op een persoonlijke visie zou dit wat meer benadrukt mogen worden.

    Het voeden op vraag wordt gepromoot. Op zich ben ik een groot voorstander van voeden op vraag, met één grote MITS: de ouder moet in staat zijn de signalen van zijn/haar kind te herkennen en hier een adequate reactie op ondernemen. Te vaak is dit niet het geval en wordt elke vorm van huilen als honger betiteld (ik geloof niet in “hongerige baby’s”) en wordt elke andere behoefte ook letterlijk in de kiem gesmoord met een fles of borstvoeding. Dus voeden op verzoek is zeker niet altijd een oplossing. De ouder zal eerst meer vaardig moeten worden in het leren begrijpen van zijn baby.

    De fopspeen wordt afgeraden bij borstvoeding in de eerste zes weken. Ik deel deze mening niet. Een kind dat eenmaal goed aan de borst heeft leren drinken, verleert dit maar niet zo. Honger moet zeker niet gerekt worden met een fopspeen. Een kind met krampjes kan echter veel zuigbehoefte hebben. Blijf je dan het kind maar aanleggen en aanleggen, dan leidt dit al snel tot hyperlactatie met alle mogelijke gevolgen van dien: overvoeding, toename darmkrampjes/kolieken, overmatige groei en zelfs tot refluxklachten (wat dan niet zo zeer op een reflux berust, als wel op een kind wat zijn melkoverschot gewoon terug geeft).

    Wat ik heel graag in dit artikel terug had willen zien (misschien een idee voor een volgend blog?) is meer onderzoek en visies met betrekking tot het ontstaan van darmkrampjes. Wat kan er allemaal aan ten grondslag liggen? Spelen er ook psychosomatische factoren een rol? (Ik ben overtuigd van wel.) Hoe is de bevalling geweest? Bij een sectio (keizersnede) heeft de baby al een achterstand wat betreft de opbouw van de natuurlijke darmflora, en hiermee een grotere kans op darmkrampjes. En dan wordt het verhaal van de probiotica opeens heel interessant. Evenals bij de baby’s die direct postpartum vanwege een infectie met antibiotica worden behandeld. Deze kinderen hebben ook veel meer darmkrampjes dan andere baby’s (en vaak schimmelbillen op de koop toe) omdat de antibiotica niet alleen de ziekmakende bacteriën doodt, maar ook de goede darmflora om zeep helpt. En ook bij deze kinderen wordt trouwens het beeld nog eens verder verstoord door de scheiding tussen moeder en kind. Zoals het artikel heel goed weergeeft staat het nooit op zichzelf, en spelen altijd vele factoren een rol. Tot slot wil ik graag de snelle bevalling of stortbevalling noemen, evenals de anderszins traumatische bevallingen zoals tangverlossingen en vacuümextracties. Ook dit heeft zowel emotioneel als fysiek grote gevolgen voor een kind. Vaak raakt de motiliteit in de darmen verstoord, met alle gevolgen van dien. Buikmassage, maar ook behandeling door een in kinderen gespecialiseerde osteopaat, kan hier veel betekenen.

    Het blijft een fascinerend onderwerp, wat in mijn ogen nog niet altijd de aandacht krijgt die het verdient. Het klinkt onschuldig, “darmkrampjes”, maar iedereen die wel eens met zijn handen in het haar heeft gezeten met een intens verdrietige en ongelukkige baby, denkt daar wel anders over. Hopelijk komt er op termijn nog meer wetenschappelijk onderzoek beschikbaar. En ik hoop tevens, dat juist ook de complementaire therapieën, waar een baby veel baat bij kan hebben, in de toekomst een plekje krijgen binnen de Nederlandse gezondheidszorg. En daarbij, dat de babyconsulent, die een prachtige schakel vormt tussen de reguliere gezondheidszorg en de complementaire zorg, meer naamsbekendheid zal krijgen en in toenemende mate door de zorgverzekeraars zal worden vergoed. Omdat elke baby en elke ouder individuele en passende begeleiding verdient.
    Saskia ter Horst
    Babyconsulent en coördinator Babyconsulenten Nederland

  • Sylvie

    Esther en Merian, bedankt! Met behulp van jullie deskundige aanvullingen heb ik het artikel op bepaalde punten verbeterd.

  • Sylvie

    Het is aannemelijk dat een baby kan reageren op de introductie van vast voedsel. Tot 6 maanden hebben baby’s voldoende aan borst- of kunstvoeding. Mijn advies zou zijn om dan pas te starten met bijvoeding.

  • CM Quispel Kerkvliet

    Wederom een mooi geschreven en een duidelijk blog. Veel informatie die het hele darmkrampjes verhaal nog duidelijker maakt. En voor “nieuwe” ouders zeker aan te raden. Voor “oude” ouders is het ook de moeite waard om het te lezen. Ik denk dat kraamverzorgerster ook veel baat hebben van dit stuk, om het nl daarna goed over te brengen op de “nieuwe” ouders.

    Ik heb een cursus babymassage gevolgd en het is echt aan te raden ook als je baby een gevoelig type is. Door de massage raken ze nl dan van hun stress af. En je helpt de darmen op gang.

    Onze dochter heeft naast haar reflux problemen, natuurlijk ook last gehad van darmkrampjes. En zij vond het heerlijk als je over haar buik aaide en fiets bewegingen maakte met haar beentjes.

    Wat ik me nog afvraag is, kunnen darmkrampjes terug komen als ze voor het eerst hapjes krijgen?