Happiest Baby on the Block, the 5 S’s door Harvey Karp

Amerikaans kinderarts Harvey Karp krijgt bijna alle huilbaby’s binnen 1 minuut stil.

Hoe? Door 5 stappen: Swaddling, Swinging, Side/Stomac position, Sushing sounds en Sucking.

Voor ouders is zo’n snelle ‘uitknop’ aanleren natuurlijk fijn als je baby ontroostbaar huilt, maar wat dan? Slaapt een baby dan zomaar verder in zijn bedje? Het lijkt te mooi om waar te zijn. Maar dat zou een ontkenning zijn van de vele positieve ervaringsverhalen uit de praktijk. Als ouders blij zijn met deze techniek, het huilen van hun baby kunnen handelen en een uurtje extra kunnen slapen, wie ben ik dan om het af te wijzen?

Behalve het effect (baby stil) ben ik nog niet overtuigd. Ik zou graag willen weten wat er gebeurt in baby’s hersenen als hij Sshhhhh hoort, zo dicht bij zijn oortje. Ik heb helaas nog geen antwoord op deze vraag en ik weet ook niet of dit onderzocht wordt in het Nederlandse onderzoek.

Karp hield op 18 juni 2013 in Amsterdam een lezing. Wat ik heb opgepikt beschrijf ik in dit blog.

Gevolgen excessief huilen

Waar Karp uitgebreid over vertelde tijdens zijn lezing was over de gevolgen van een ernstig huilende baby:

• Shaken Baby Syndrome, schudden van de baby uit machteloosheid of boosheid
• SIDS of stikken door samen in bed slapen bij oververmoeide ouders
• Borstvoeding mislukt
• Stress
• Porst Partum Depressie
• Slechte hechting
• Verlies van gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen

Modern Myth

New moms automatically know
how to care for their baby’s
No!

Parents want to help their baby’s but they don’t know how. Ze hebben veel kennis, maar doen weinig ervaring op met baby’s. Veel ouders hebben nog nooit van hun leven een baby vastgehouden als ze er zelf één krijgen.

“Every parent can get over the edge.”

Shaken Baby Syndrome

De meeste gevallen van Shaken Baby doen zich voor op de leeftijd van 8 weken. Dat is dus voorbij de zogeheten huilpiek die bij 6 weken ligt. Een verklaring hiervoor kan zijn dat de moeder rond deze tijd haar baby (meer) overlaat aan de vader of een andere verzorger. Meestal zijn het mannen die een baby schudden.

Net als baby’s hebben volwassenen ook reflexen. Moeders weten en voelen dit: als je baby huilt, schiet je melk toe, gaat je hart sneller kloppen en ga je licht transpireren. Ook vaders hebben reflexen, maar vaak weten zij dit niet! Zij beseffen niet dat ze op uitbarsten staan.

SIDS of verstikking

In de VS wordt het – net als in Nederland – afgeraden om je baby bij je in bed te nemen vanwege het risico op verstikking. Toch heeft het ontmoedigingsbeleid in de VS geen effect. Zeventien jaar geleden sliep 25-30% van de ouders gewoonlijk of incidenteel samen met hun baby. Nu is dit bijna 60%. Volgens Karp is dit een gevolg van het (overigens volkomen terechte) advies om baby’s op hun rug te slapen te leggen. Niet alle baby’s vinden het echter fijn om op hun rug te liggen, ze slapen niet en huilen. En ouders zijn moe, kunnen alleen nog maar denken aan slapen en nemen baby bij zich in bed.

Oververmoeidheid heeft hetzelfde effect als alcohol: als je eenmaal slaapt, voel en merk je niet meer wat er gebeurt met je baby.

Van de informatie die ouders krijgen, gaat het meest over voeding en slapen en nauwelijks over troosten.
“We need simple solutions, not simplistic” (eenzijdig)

De boodschap die ouders veel horen: Niets aan te doen, baby’s huilen nu eenmaal en sommigen huilen veel. Het gaat vanzelf over.

Ook kinderarts Karp vertelde dit vroeger aan ouders. Hij luisterde, gaf de ouders informatie en stelde hen gerust. Maar het was niet voldoende. Daarom ging hij op zoek naar manieren om ouders ‘skills’ aan te reiken. Door het aanleren van troosttechnieken kunnen ouders werkelijk iets voor hun baby doen. En Met Succes. Succeservaringen zijn ervaringen die je graag wilt herhalen. Zo verandert zuchten, wanhopen of irritatie in een: “Yes, de baby huilt, ik ga hem kalmeren, dat kan ik.”

Alleen vertellen: “Huilen hoort erbij, maar schud je baby nooit!” laat ouders zich niet beter voelen. Als je ouders vertelt dat huilen er bij hoort, geef je ze het gevoel dat het toch niet uitmaakt wat ze doen. Het gevoel van tekort schieten en incapabel te zijn zorgt ervoor dat ouders steeds minder moeite doen om hun baby te kalmeren. Belangrijk is natuurlijk om ouders uit deze vicieuze cirkel te houden: te voorkomen dat ouders de moed opgeven of oververmoeid raken.

Dus: praktische handreikingen en hulp gericht op hechting, vertrouwen en optimisme.

Met de 5 S’s maakt Karp gebruik van baby’s reflexen. Hij noemt het an ‘off switch’ for crying and an ‘on switch’ for sleep; een uit-aan-knop.

Swaddling

Baby strak inbakeren. Losjes helpt niet bij een pittig huilende baby. Met inbakeren geef je je baby hetzelfde gevoel als in de baarmoeder: een constante aanraking en begrenzing (tastzin).

Side/stomach position

Baby op zijn zij, licht ‘doordraaien’ naar zijn buik, zoveel mogelijk tegen jouw buik. Alleen op de zij zal niet helpen. Deze houding voelt voor je kindje als een geruststellende ondersteuning.*

* Deze houding alleen in je armen, leg je baby in rugligging in bed.

Shushing geluiden
Met een Ssshhhhhh geluid imiteer je een – voor je baby herkenbaar – geluid vanuit de baarmoeder, namelijk het voortdurende geluid van de bloedstroom via de bloedvaten. Dit geluid is volgens Karp qua sterkte vergelijkbaar met een stofzuiger. Het gemiddelde geluid is zo’n 70 dB, met uitschieters naar 90 dB.
De Ssshhh zal je baby kalmeren (reflex) en een white noise gebruik je bij het slapen gaan.

Hoe harder de baby huilt, hoe harder de Sushing om de baby stil te krijgen. De intensiteit kan dus per baby en per moment verschillend zijn. Van een ‘high pitch’ naar een ‘low pitch’ als de baby ontspant. En de ontspanning bevordert vervolgens de slaap.

Sound: from a distance of 6 inches (15 cm) voor het gewenste effect. Nooit direct op het oortje. En 75% van de baby’s heeft ‘white noise’ (ruisgeluid) nodig.

Swingen
Een ongeboren baby beweegt mee met zijn moeder. Eenmaal geboren voelt hij zwaartekracht. Karp vergelijkt dit met een zeeman die na maanden op zee weer moet wennen aan land. De overgang voelt voor een baby desoriënterend en onnatuurlijk. “Rocking, car rides and other swinging movements, all can help.”

Sucking

Tot slot het kalmerende effect van zuigen (borst, speen of pink).

Als je de stappen in bovenstaande volgorde uitvoert, merk je bij sommige baby’s bij de eerste en tweede stap al effect, anderen hebben drie, vier of alle vijf stappen nodig. Baby’s worden van deze stappen OF rustig OF vallen in slaap.

Werkt het altijd?

Nee, als de baby ziek is, pijn of honger heeft, dan zal hij niet kalmeren.
En in overige gevallen is het omdat de methode in 95% van de gevallen niet correct wordt toegepast. Dat is jammer, het ziet er zo eenvoudig uit, maar blijkbaar luistert het nauw. Eigenlijk is het met ‘Rust en Regelmaat’ niet anders. Ook daar gaat het soms in details of kleine nuances mis en is er verbetering mogelijk door de informatie af te stemmen op individuele baby’s en situaties.

Darmkrampjes

Het is ons van generatie op generatie verteld dat heftig huilen vaak met gasvorming in de darmpjes te maken heeft. We zien en horen het aan onze baby’s, borrelende buikjes en trappelende beentjes. Maar waarom hebben auto rijden en stofzuigen dan een kalmerend effect? Dit werkt immers niet via maag en darmen. Waarom krijgen prematuur geboren baby’s er later last van dan baby’s die op tijd geboren zijn. Prematuren zijn toch nóg onrijper? Deze bevindingen ondersteunen het argument dat huilen in de eerste maanden te maken heeft met een sterke rijpingsfunctie en hoort bij de vroege ontwikkeling in een mensenleven. Vandaar dat wel eens wordt gesproken over het vierde trimester. Eigenlijk zouden baby’s pas na 12 maanden geboren moeten worden, dan zijn ze helemaal ‘af’, maar die doorrijping doen ze in werkelijkheid buiten de baarmoeder, inclusief het onbedaarlijke huilen wat daarbij kan horen.

Karp kent de kritiek op de 5 S’s, het zou de baby afsluiten (shut down), een vriesreactie veroorzaken of angst aanwakkeren. Hij liet een filmpje zien dat ik helaas nog niet op YouTube heb kunnen vinden. Zijn commentaar bij dit filmpje tijdens de lezing:

“Now watch his face, is he looking disturbed, or is he looking like I’m annoying him? Or is he looking he’s coming in a quiet state? You could feel his body was ‘sinking’ in my hands. In 10 minutes he was a sleep and he slept through an hour and a half.

So the questions were: Was this baby crying for so long because he had bad stomic pain, he had acid reflux, he had the wrong bacteria in his intestines so he had pain or was he a rocket ship off the launch pad and he just couldn’t calm himself down?
And the mother who had tried, has basicly give up. Her technique was not quit on target.”

Kritiek via Twitter: Met de Ssshhh wakker je in de amygdala het angstgevoel bij de baby aan.

Karp over Dunstan: daarbij gaat het om geluiden die baby’s maken net vóór het huilen. Als een baby eenmaal huilt, kun je dat niet meer horen. Karps’ doel is om ouders met een excessief huilende baby technieken aan te leren.

Mijn overdenkingen

Swaddling
De manier die Karp gebruikt om een baby in te bakeren (met 1 hydrofiel doek van 120×120 cm) wordt in Nederland als onvoldoende veilig beschouwd.

Waarom?

Heftig huilende en moeizaam slapende baby’s wurmen zich nogal eens los uit 1 doek. Nergens zie ik dat de doek wordt vastgezet. Van alle filmpjes die er circuleren over de 1-doek-manier zie ik geen of weinig aandacht voor de ruimte die nodig is voor de beentjes (heupontwikkeling).

Inbakeren is in Nederland een tijdelijk hulpmiddel bij het vinden van regelmaat. Om de vicieuze cirkel van huilen van moeheid en moe zijn van het huilen uit te komen ga je een vaste volgorde hanteren van slapen-voeden-knuffelen-box. Zodra je baby vermoeidheidssignalen laat zien, baker je hem in en leg je hem wakker in bed, waar hij dankzij de juiste timing en met hulp van de inbakerdoeken in slaap valt.

Karp start met het (strak) inbakeren van de baby (strak kan ook in je armen) en daarna stap voor stap de overige S-en: Baby on his side, sushing enz. De baby ontspant en kan daarna al dan niet weggelegd worden.

In Nederland: inbakeren is een hulpmiddel. Rust en Regelmaat is de basis waarmee hetzelfde effect bereikt kan worden. Inbakerdoeken kunnen dit effect vergemakkelijken of versnellen. Aandacht voor prikkelreductie (rust) in onze westerse overprikkelde wereld is mijns inziens geen overbodige stap, waarbij je soort en totaalplaatje aan licht, geluid, speelgoed, bewegingen, uitstapjes enz. bekijkt.

In VS: inbakeren is een voorwaarde, anders helpen de overige 4 S-en niet of onvoldoende. Volgens Karp worden sommige baby’s onrustig doordat het in huis te stil is, ouders op hun tenen lopen uit angst om hun baby wakker te maken.

In Nederland kun je met inbakeren starten tot 4 maanden. Stoppen met uiterlijk 6 maanden. Zodra je baby kan omrollen in box of op speelkleed: afbouwen. Doet je ingebakerde baby pogingen om te gaan draaien: direct stoppen.

Karp adviseert te bakeren tot minstens 4 maanden, het liefst tot 5-6 maanden. Langer mag ook, zolang baby’s ouder dan 6 maanden, zich maar niet naar de buikpositie kunnen draaien. De 5 S-en van Karp zijn gericht op met name baby’s in het zogenaamde vierde trimester, gebruik makend van de reflexen die een baby dan nog heeft.

Shushing geluiden
Zelf had en heb ik de meeste twijfels en vragen over het Sshhh-geluid. Wat gaat dat soms hard!

Ik projecteer het o.a. op mijzelf: als iemand mij zo hard in mijn oor zou sussen, zou ik hem slaan denk ik. Misschien vanuit een soort schrikreflex. Als ik nog verder projecteer: de ene keer wil ik graag getroost worden als ik huil, een andere keer wil ik met rust gelaten worden. Soms huil ik omdat ik oververmoeid ben, soms huil ik van verdriet. Verdriet als gevolg van pijn, bijvoorbeeld het verlies van een dierbare. Dat soort verdriet kent een pasgeborene niet. En projecteren moeten we maar niet doen, want dan gaan we onze kleintjes volwassen emoties toedichten.

Volwassenen hebben geen babyreflexen. Niet vergelijken met jezelf dus. Dat zeg ik ook tegen ouders die moeite hebben om hun baby in te bakeren. Als je het niks vindt: niet doen. Er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden. Als je het wel een kans wilt geven: niet projecteren. Of je moet je kunnen inleven in je baby; hoe het voelt als je doodmoe bent, maar je lijf blijft maar in beweging…

V.w.b. the shushing steekt Karp in op de vergelijking met stofzuigers en haarföhns.

Een haarföhn valt qua decibellen in de categorie hinderlijk: gemiddeld 75 dB. Qua intensiteit vergelijkbaar met een wekkeralarm op 70 cm of een naaimachine, maar harder dan een televisie die hard staat of luid zingen op 1 meter afstand.

Voorbeelden van 110 dB: schreeuwen in iemands oor, gillend huilende baby, speelgoed piepbeestje dicht tegen het oor, motorzaag, bladblazer of discotheek.

Als je 8 uur doorbrengt in 90 dB loop je een gehoorbeschadiging op. Pijngrens ligt op 135-140 dB en directe gehoorschade ontstaat bij 150 dB.

Weet iemand hoe het aantal dB in de baarmoeder gemeten is?
Werking van het oor in vruchtwater hetzelfde als buiten de baarmoeder? (lucht)

Niet projecteren dus en niet teveel over decibellen nadenken, maar kijken naar de baby. Waar ik benieuwd naar blijf is een cortisolmeting. Of er baby’s zijn die stress ervaren als de Shushing worden toegepast.

Swinging

De ‘Swinging’ kan voor sommige baby’s een essentieel onderdeel zijn om te kalmeren. In de VS maken ouders veel gebruik van swingstoeltjes.

In Nederland willen we het gebruik van stoeltjes juist beperken vanwege o.a. afgeplatte hoofdjes.

Sucking

Niemand zal het kalmerende effect van zuigen ontkennen. Ik lees wel dat borstvoedingsdeskundigen bezorgd zijn over het effect van de gehele techniek. Als je honger niet herkent of voedingen uitstelt met een fopspeen, ondermijn je het borstvoedingsproces. En wanneer is er contact en interactie met de baby?

In plaats van zuigen op speen of vinger, zou je je baby ook aan de borst kunnen laten zuigen. Nog een slokje melk als troost of voor het slapengaan. “Sucking als icing on the cake.”

Mijns inziens kan dit voor ouders een valkuil zijn ‘slokje voor het slapen gaan’ wordt dan in slaap vallen aan de borst, zeker bij jonge en oververmoeide baby’s. Niet elke moeder wil deze gewoonte beginnen of voortzetten.

De 5 S’s van Karp lijken een ‘quick fix’ met diverse voordelen: De stress bij ouders verdwijnt, hun zelfvertrouwen neemt toe waardoor ze (weer) kunnen openstaan voor hun baby. En voor volgende stappen: interactie en leren anticiperen.

Nadeel van een quick fix: Men vergeet naar de oorzaak van het huilen te kijken en er komt geen werkelijke of lange termijn oplossing.

Karp over de 5 S-en:
It’s not magic
It’s not a trick
It’s fysiology

Tot slot

Wat ik mee heb genomen uit deze lezing is dat het niet helpt als je ouders vertelt wat ze niet mogen doen. Of vertellen wat geen zin heeft. Ouders willen en kúnnen niet machteloos afwachten, het druist in tegen hun gevoel. En niet luisteren naar intuïtie en gevoelens, leidt uiteindelijk tot heftige emoties, met mogelijk ernstige gevolgen voor hun baby of hen zelf.

Belangrijk: erkenning en in kaart brengen van waar ouders tegen aan lopen.
Vervolgens samen puzzelen wat past bij de visie van ouders op de zorg voor hun baby.

Het liefst zou ik de 5 S-en zelf eens uitproberen bij een heftig huilende baby. En dan ervaren en voelen wat de baby doet. Maar eigenlijk… geloof ik het effect wel. Ik geloof alle ouders die blij zijn dat ze hun baby stil kregen met deze techniek. De impact van heftig huilen en oververmoeidheid-tegen-overspannenheid-aan, heb ik meegemaakt. Het heeft lang geduurd, maar een heftig huilende baby triggert mijn wanhoop niet meer. Vergeten doe ik het nooit. Het is nu alleen verschoven: in plaats van dealen met emoties van baby’s, is het nu dealen met de emoties van ouders. Want het helpen van een baby gaat via zijn ouders. En dat vind ik het mooie aan de insteek die Karp heeft: hij sluit aan bij de ouders die hem raadplegen. Hij ontmoet ze in hún wereld.

Onderzoek

De 5 S’s zijn niet nieuw en afzonderlijk al wetenschappelijk onderzocht. De volgorde waarin Karp ze heeft gezet, is wel nieuw en gaat in samenwerking met Tergooi ziekenhuis en de Universiteit van Amsterdam onderzocht worden.

Met dank aan

Eiskje Clason, gezinspedagoog en schrijfster van Babypraat, gebaren met je baby en peuter
Diana Koster, verloskundige, vrouwencoach en schrijfster van Perfecte Moeders bestaan niet
zij waren ook bij de lezing aanwezig en hebben dit verslag gecheckt en gecorrigeerd.

Lees meer

Veilig inbakeren verlaagt waarschijnlijk de kans op wiegendood of verstikking
(vertaling van ‘Studies indicate correct swaddling is likely to lower SIDS/suffocation risk’ website The Happiest Baby)