Spugen (reflux)
Wat is reflux?
Reflux is het terugstromen van maaginhoud in de slokdarm.
De volledige term is Gastro-Oesofageale Reflux (GOR). Als het gezondheidsproblemen veroorzaakt wordt het ook wel refluxziekte genoemd.
Bij hoeveel babys komt reflux voor?
Reflux komt in meer of mindere mate voor bij negentig procent van de baby’s. Een deel van de baby’s spuugt, veel/weinig, tijdens het voeden, vlak er na of de hele dag door. Bij andere baby’s komt de voeding omhoog, maar slikken het – zonder te spugen – weer in (verborgen reflux).
Bij ongecompliceerde reflux merk je symptomen, maar deze hebben geen gezondheidsproblemen tot gevolg.
Bij een gecompliceerde reflux zijn er problemen met slapen, drinken, raakt de slokdarm geïrriteerd en op den duur ontstoken. Dit kan bloed spugen, groeiachterstand of gewichtsverlies veroorzaken.
Bij atypische reflux worden problemen met de ademhaling, bronchitis, astma, keelontsteking en apneu veroorzaakt doordat maaginhoud in de luchtwegen terechtkomt.
Reflux is dus een breed begrip. De frequentie, de intensiteit en vooral de daarmee samenhangende symptomen maken het verschil uit tussen een gezonde en een zieke baby. De kans op secundaire problemen is groot (oververmoeidheid, stress).
Oorzaken van reflux
De meest voorkomende oorzaak van reflux is een nog onvoldoende ontwikkelde sluitspier tussen slokdarm en maag.
Minder voorkomende oorzaken: voedselallergie(1,5 – 3%), verstopping, vernauwing of obstructie. Een voorbeeld is pylorushypertrofie, waarbij de baby aanhoudend braakt, soms projectielbraken (met kracht uitgestoten).
Symptomen van reflux
Geen enkel symptoom is typisch voor GOR, en spugen kan een alarmteken zijn van verschillende ziekten.
Symptomen die mogelijk wijzen op gecompliceerde reflux:
- Baby spuugt of slikt veel, heeft vaak de hik en ruikt zurig
- Baby weigert te drinken, drinkt kort of wil juist continue drinken
- Baby drinkt heel onrustig, begint gretig, maar haakt af
- Baby hoest, rochelt, klinkt hees, kwijlt
Problemen tijdens het drinken kunnen echter ook andere oorzaken hebben, bijvoorbeeld een sterke toeschietreflex, een kort tongriempje of spruw. De mate waarin een baby last heeft van reflux wordt ook bepaald door temperament, stress, onrust, geboorte disbalans, hypertonie en ouder-kind interactie.
Over de behandeling van reflux is veel verschil van mening. Het is in elk geval belangrijk om jezelf goed te (laten) informeren, je baby te observeren, de klachten in kaart te brengen en te overleggen met een professional om vervolgens een goed en praktisch uitvoerbaar plan te kiezen.
Mogelijkheden, voordelen en nadelen
Voedingsadviezen
Deze kunnen zeer uiteenlopend zijn. Voorbeelden: vaker voeden, bij kunstvoeding: kleinere voedingen en minder in de fles, bij borstvoeding, voeden in rugbyhouding of liggend op je rug. Laat je baby de borst goed leegdrinken, probeer stuwing te vermijden. Het nadeel van vaker voeden is weer dat het aantal refluxmomenten ook toeneemt.
Voed je baby direct na het wakker worden, dit geldt voor alle baby’s, ga de tijd tussen twee voedingen niet oprekken.
Indikken van de voeding
Indikken van moedermelk is lastig, veel werk, met onduidelijk effect. Dit advies nodigt uit tot voeden met de fles, terwijl kunstvoeding qua samenstelling minder goed is voor refluxbaby’s dan moedermelk.
Rijstebloem kan obstipatie veroorzaken en levert extra calorieën wat de vraag om borstvoeding weer ongunstig beïnvloedt. De meest gebruikte indikker is Johannesbroodpitmeel. Dit kan echter weer krampjes als bijwerking geven. Baby’s met ingedikte voeding hoesten meer dan degenen zonder.
Verzorgingsadviezen
Houd je baby het eerste half uur na de voeding rechtop en breng hem naar bed zodra je slaapsignalen ziet.
In plaats van baby’s benen optillen tijdens en het aan- en uitkleden en verschonen, kun je hem beter roterend verzorgen.
Leer je baby basisbevestigend op te pakken en te dragen om overstrekken tegen te gaan.
Slaapadviezen
Het bed schuin zetten wordt vaak geadviseerd, minimaal 30 graden. Dit is in de praktijk moeilijk veilig uit te voeren zonder de baby vast te leggen in bed. Bovendien heeft het nut van een schuin bed alleen wetenschappelijke onderbouwing in combinatie met buikligging. Zowel vastliggen als buikligging worden afgeraden vanwege het hogere risico op wiegendood. Bij de behandeling van gecompliceerde reflux kan houdingstherapie (linkerzijligging of buikligging) worden overwogen als voedingsmaatregelen en medicamenteuze therapie onvoldoende effect blijken te hebben. Doe dit alleen in overleg of op advies van een arts.
Een baby die slecht slaapt, raakt oververmoeid en kan steeds slechter tegen prikkels. Daarom is het raadzaam om vermijdbare prikkels minstens te reduceren (licht, geluid, uitstapjes etc.). Als een baby minder belast wordt met prikkels, schiet hij ook minder snel in een alarmtoestand.
Als slapen in bed niet lukt, kun je proberen de slaap te verbeteren door een draagdroek, wandelen, wiegen, inbakeren of een fopspeen*.
* bij borstvoeding niet in de eerste 6 weken, alleen na de voeding en niet om voedingen uit te stellen.
Inbakeren
Als je kind spuugt, overleg dan altijd eerst met de behandelend arts, je huisarts of de arts of verpleegkundige van het consultatiebureau voordat je jouw baby gaat inbakeren.
Spugen kan een gevolg zijn van onrust. Als inbakeren de onrust vermindert, vermindert mogelijk ook het spugen.
Let er op dat je baby in ieder geval zijn hoofd goed opzij kan draaien.
Dragen
Als je baby oververmoeid en prikkelbaar is, en veel huilt, helpt het dragen meestal maar eventjes om je baby rustiger te krijgen. Baby’s die (uit gewoonte) veel gedragen worden, huilen minder. Als je ervoor kiest om je baby (veel) te dragen, overweeg dan een consult bij een draagdoekconsulent. Meer informatie over (veilig) dragen.
Voor zowel inbakeren als dragen is het van belang dat je je verdiept in de achterliggende gedachte en de veiligheid. Doe geen wanhoopspogingen door veel en snel achter elkaar te proberen. Dat verergert eerder de situatie dan dat het rust geeft.
Hulpmiddelen afwisselen kan ook. Maak goed geïnformeerde en weloverwogen keuzes waar je je goed bij voelt! Reflux is niet makkelijk op te lossen, maar bijna altijd tijdelijk dus probeer de eerste maanden met je kindje zo goed mogelijk door te komen.
Medicatie
Als niet-medicamenteuze behandeling onvoldoende effect heeft, kan medicatie in de vorm van prokinetica en maagzuurremmers overwogen worden. Het voorschrijven en gebruik van maagzuurremmers is de laatste jaren explosief gestegen. Toch zijn er ook tegengeluiden. Maagzuur is namelijk niet voor niets zuur, maagzuurremmers kunnen een negatief effect op de vertering hebben wat soms darmproblemen geeft. Bovendien drinkt een baby alleen melk. En melk is alkalisch, dus neutraliseert het maagzuur.
Verder is er geen antwoord op de vraag of deze medicatie schadelijk kan zijn voor zuigelingen. De bijwerkingen zijn weliswaar mild, maar dat wil niet zeggen dat de middelen ongevaarlijk zijn. Er is onvoldoende onderzoek gedaan naar bijwerkingen op de lange termijn. Omdat medicatie in veel gevallen geen meerwaarde heeft ten opzichte van de bovengenoemde adviezen, is het raadzaam ze alleen te gebruiken bij baby’s met ernstige klachten.
De belangrijkste ‘behandeling’ is geduld. De meeste baby’s hebben minder klachten vanaf de tijd dat ze zelfstandig kunnen zitten en na een jaar is het meeste leed geleden.
Lees meer
Richtlijn over reflux bij baby’s
Baby reflux is nooit verborgen
Borstvoedingsmanagement verhelpt reflux en krampjes