Gevolgen van (niet) vaccineren

Dit blog is geschreven in 2013. De informatie is nog steeds juist, maar sindsdien niet aangevuld. Heb je vragen over het vaccineren van jouw kind? Bespreek het met je huisarts of de jeugdarts of -verpleegkundige van het consultatiebureau.

Van mei 2013 tot maart 2014 heerste in Nederland de laatste mazelenepidemie. Dit was met name in gebieden met een lage vaccinatiegraad. In deze regio wonen veel mensen die hun kinderen niet laten vaccineren uit geloofsovertuiging.

Verspreid over Nederland wonen ook andere vaccinweigeraars. Zij zijn minder vatbaar voor uitbraken van infectieziekten omdat zij beschermd zijn door de groepsimmuniteit dankzij de gevaccineerde meerderheid. Hun standpunten kom je vaak tegen op fora, Facebook en Twitter. Op websites en in boeken verkondigen tegenstanders van vaccinaties dat vaccins gevaarlijk (zelfs dodelijk) en bovendien onnodig zijn. Zij onderbouwen hun standpunten met uit context gehaalde fragmenten uit studies en gemanipuleerde grafieken, waardoor het geloofwaardig lijkt. Als je hun verhalen leest, zou je bijna vergeten dat – op een enkele homeopathische, antroposofische of holistische arts na – echt álle artsen en onderzoekers ervan overtuigd zijn dat vaccins veilig zijn.

Inhoud

Eigen keuze. En voor wie zijn de gevolgen?
Free riding als aantrekkelijk alternatief
Gevaar voor anderen?
Baby’s hebben groepsimmuniteit hard nodig
Wie moet ik geloven?
Pseudowetenschap
Beweringen
(On)natuurlijk
Bronnen

Eigen keuze. En voor wie zijn de gevolgen?

Ik vind het moeilijk dit stuk te schrijven, omdat ik niemand wil kwetsen, ook niet degenen die hun kind niet laten vaccineren. Toch doe ik het, omdat het onderwerp me raakt. En met mij zijn er vele anderen die zich zorgen maken. Maar waarom maakt iedereen zich eigenlijk zo druk, het is toch ieders eigen keuze? Ja en nee.

Ja, het is ieders lichamelijke integriteit. In geval van kinderen onder de 12 beslissen ouders over hun kind op dit gebied. Van verplicht vaccineren zal hopelijk nooit sprake zijn. Dat is niet alleen een aantasting van ieders vrijheid, ook zou het averechts werken. Hakken in het zand en zo.

Nee, het gaat ons allen aan, want wij allemaal zijn verantwoordelijk dat kinderen gezond kunnen opgroeien. Het is het kind dat levenslang de gevolgen moet dragen van de keuzes van zijn of haar ouders. Bijvoorbeeld als hij na een hersen(vlies)ontsteking door mazelen of Hib (bacterie) blijvend gehandicapt door het leven moet.

Free riding als aantrekkelijk alternatief

Er is meer. Het bijzondere van vaccineren is dat het niet alleen effect heeft op de eigen gezondheid. Je doet het ook voor andermans kinderen. Daarin onderscheidt het zich van andere gezondheidskeuzes, zoals wel/geen borstvoeding geven, tandenpoetsen of een veilige autostoel. Als er genoeg kinderen gevaccineerd zijn, is er groepsimmuniteit. De ziekten circuleren dan niet. Zelfs als ze per ongeluk worden meegenomen uit het buitenland, krijgen ziekten geen kans zich te verspreiden, want ze stuiten op de afweer van de gevaccineerde kinderen. Voordeel hiervan is dat ook baby’s die nog te jong zijn om gevaccineerd te worden of kinderen die door ziekte geen weerstand kunnen opbouwen, beschermd zijn.

Deze groepsimmuniteit is dus van levensbelang voor pasgeborenen en bijvoorbeeld kankerpatiëntjes. Het is helaas ook de reden dat er een aantrekkelijk alternatief ontstaat voor vaccinweigeraars: ‘free riding’. Zij kunnen immers van de groepsimmuniteit profiteren, zonder de bijwerkingen van het vaccineren op de koop toe te hoeven te nemen.

Onschadelijk? Nee. Ongevaccineerde kinderen kunnen namelijk een gevaar vormen voor andere kinderen. En ook op lange termijn is vaccinweigeren zorgwekkend; als steeds meer mensen zo gaan denken, komt de vaccinatiegraad onder de 90-95% en kunnen de ziekten weer gaan circuleren, zoals we nu zien in de Biblebelt.*

Het gaat over verantwoordelijkheid. Wij hebben ook de verantwoordelijkheid voor de zwaksten in de maatschappij. Voor kinderen die niet onze kinderen zijn.

* Biblebelt = gebied waar veel streng-Christelijken wonen. In Nederland is dat een brede strook van Overijssel tot Zeeland.

Gevaar voor anderen?

Hoe zit dat, met dat ‘gevaar vormen voor anderen’? Wordt dat niet overdreven? Laten we mazelen nemen. Een kind is al besmettelijk voordat het ziek wordt. Als dit kind in de wachtkamer of in een speeltuin een nog ongevaccineerde baby besmet, kan dat kindje eraan doodgaan. Dit gebeurde tijdens een mazelenepidemie in Duitsland in 1999. Eén jongen (die later mazelen bleek te hebben) besmette drie baby’s en drie oudere kinderen in een wachtkamer. Twee baby’s ontwikkelden SSPE, raakten gehandicapt en overleden jaren later aan deze zeldzame langetermijngevolg van mazelen.

Lees meer over de complicaties van mazelen.

Baby’s hebben groepsimmuniteit hard nodig

Baby’s zijn de eerste maanden beschermd tegen veel infectieziekten die de moeder heeft doorgemaakt of waartegen ze gevaccineerd is. De hoeveelheid van die beschermende antistoffen, en daarmee de duur van de bescherming, is verschillend. Pasgeboren baby’s – ook als ze borstvoeding krijgen – zijn slechts de eerste paar maanden beschermd tegen mazelen. Pasgeboren baby’s van ongevaccineerde moeders die de ziekte niet hebben doorgemaakt, zijn zelfs helemaal niet beschermd. Baby’s hebben groepsimmuniteit hard nodig, zeker omdat mazelen juist bij hen ernstige gevolgen kan hebben.

Ook kinderen met een afweerstoornis of een door medicijnen onderdrukte afweer, lopen een verhoogd risico om geïnfecteerd te raken. Denk aan kinderen die chemokuren ondergaan of levenslang medicijnen moeten slikken na een orgaantransplantatie. Vaak hebben deze kinderen ook nog een verhoogd risico op een heel ernstig verloop van infectieziekten. Bij kankerpatiëntjes die mazelen krijgen kan de sterftekans oplopen tot 70%.

Wie moet ik geloven?

Als je na het lezen van dit artikel doorklikt op een site van een klassiek homeopaat of antroposoof, lees je iets anders. Bijvoorbeeld dat de infectieziekten waartegen we vaccineren alleen maar zijn uitgeroeid door een betere hygiëne en voedingstoestand, niet door vaccins. Dat kán helemaal niet, aangezien het vaak om ziekten gaat die via de lucht (aanhoesten) worden verspreid. Die ziekten blijven bestaan, hoe schoon ons drinkwater ook is. Maar goed, het staat online en wordt met veel overtuigingskracht gebracht. En ouders hebben het gevoel dat ze – ook al op dit punt, zoals op zo vele punten! – twee lijnrecht tegenover elkaar staande ‘waarheden’ voorgeschoteld krijgen.

De kwestie is eigenlijk terug te brengen naar één eenvoudige vraag: wie geloof je? Wie vertrouw je de gezondheid van je kind toe?

Pseudowetenschap

Pseudowetenschap wordt gepresenteerd alsof zij voldoet aan de gangbare criteria voor wetenschappelijk onderzoek maar dat toch niet doet. Bijvoorbeeld omdat wetenschappelijke artikelen selectief worden gebruikt. Of informatie wordt verdraaid, bijvoorbeeld: als twee dingen gelijktijdig voorkomen, zal de één wel veroorzaakt worden door de ander.

Wetenschappers zijn gewend álle gevonden studies over een onderwerp te betrekken bij hun conclusie en verzamelen en wegen (systematisch en zorgvuldig) enorme hoeveelheden gepubliceerd onderzoek. De onderzoeken moet controleerbaar zijn door andere wetenschappers en reproduceerbaar. Op dit leuke plaatje zie je wat gebeurt voordat een onderzoek wordt gepubliceerd. Wetenschappers kunnen (en willen) niet zomaar informatie die ze niet goed uitkomt, achterwege laten.

Vaccinatietegenstanders vertellen graag dat wetenschap onbetrouwbaar is. Ja, er zijn altijd fraudeurs. Die halen de media, juist omdat het uitzonderingen zijn. Uit het feit dat ze worden ontmaskerd, blijkt gelukkig dat het bewakingsmechanisme goed werkt. De ironie is dat het juist degene die het verband tussen BMR-vaccin en autisme de wereld in fantaseerde een fraudeur bleek te zijn. Deze dokter Wakefield is gelukkig door de mand gevallen en mag voor straf zijn beroep als arts niet meer uitoefenen.

Als je écht kritisch wilt zijn en niemand wilt geloven, geloof dan ook niet wat op de sites van de vaccinatie-tegenstanders staat. Ga dan echt zelf op onderzoek uit. En dat is niet iets intikken op Google, want op internet vind je zelfs bewijs dat de aarde plat is. Duik in de gepubliceerde wetenschappelijke literatuur op PubMed. Een beschrijving van hoe een wetenschappelijk artikel te lezen.

Ik bespreek een paar uitspraken die ik hoorde in mijn omgeving

“Er gáán toch kinderen dood door vaccins?”

Nee. Sterfte ná vaccinatie wordt niet veroorzaakt dóór de vaccinatie. Wel wordt elke melding van overlijden binnen een periode van een paar weken na een vaccin zorgvuldig onderzocht door een onafhankelijke organisatie (Lareb). Alleen al op basis van statistiek zullen een aantal van die meldingen vallen in de periode na een prik. Een kind krijgt in de eerste dertien maanden vijf keer twee prikken. Van alle baby’s volgt 92,7% het Rijksvaccinatieprogramma (2021). Jaarlijks worden 800.000 kinderen ingeënt met bij elkaar meer dan 7 miljoen vaccins.

Zoals Freek. Zijn overlijden kwam in de media omdat hij enkele dagen voor zijn overlijden in 2009 een BMR-vaccin kreeg en de suggestie werd gewekt dat dat de oorzaak was. Twee uitgebreide onderzoeken volgden en de conclusie was: Freek overleed aan de gevolgen van een bloedvergiftiging, een longontsteking en een bacteriële infectie in het hersenvocht. Deze combinatie van infecties is zeer ernstig en een bekende oorzaak van overlijden. De oorzaak van Freeks overlijden lag in deze combinatie; het vaccin had geen invloed op zijn ziektebeloop. Freek had hoge koorts. Een snelle ziekenhuisopname had hem misschien kunnen redden, maar de huisarts dacht dat de koorts een reactie was op de vaccinatie.

“Hoe zit het met wiegendood en vaccins?”

Is er een verband met wiegendood? Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (voorheen Stichting Wiegendood) schrijft: ‘In vele landen is de afgelopen decennia onderzoek gedaan naar mogelijk verband tussen vaccinaties en wiegendood. Dat de vraag rijst is begrijpelijk, omdat vaccinaties voor een deel gebeuren in dezelfde periode waarin wiegendood zich voordoet. Nimmer is tot op heden een oorzakelijke relatie gevonden. Toch wordt vanuit niet-wetenschappelijke kring, met name door de op pseudo-wetenschap leunende Vereniging Kritisch Prikken, de suggestie op basis van ondeugdelijke en misleidende informatie levend gehouden. Geen enkele bewering over vaccinaties uit die hoek echter is ooit houdbaar gebleken.’ En zij vervolgen: ‘In Engeland hebben onderzoekers in de jaren negentig aanwijzingen gevonden dat vaccinaties het risico op wiegendood verminderen. Dergelijke aanwijzingen zijn al eerder gerapporteerd door Amerikaanse onderzoekers. Een in 2007 gepubliceerde Duitse metastudie bevestigde de beschermende effecten van vaccinaties.’

In Nederland kennen we zeer lage wiegendood-cijfers; vanaf 1987 is het aantal kinderen overleden onder het beeld van wiegendood, drastisch gedaald. In die periode is het vaccinatieprogramma alleen maar uitgebreid.

Meer lezen over sterfte na vaccinatie.

“De toename van autisme en allergieën wordt veroorzaakt door vaccins”

Nee. Men weet nog niet alles over de oorzaken van autisme. Maar steeds duidelijker is dat het al bij de geboorte aanwezig is. Er is geen enkele aanwijzing gevonden dat vaccins autisme veroorzaken of het beloop ervan verslechteren. Nadat fraudeur Wakefield het verband de wereld in heeft geholpen, is er ongelofelijk veel onderzoek gedaan en de verdenking is keer op keer weerlegd.

En andere ziekten? Allergieën, astma, eczeem? Van Eden, arts-microbioloog en hoogleraar immunologie: ‘Daar is enorm veel onderzoek naar gedaan maar de meeste studies laten geen significant verschil zien tussen gevaccineerde en ongevaccineerde kinderen als het gaat om auto-immuunziekten en allergieën.’

“Ik las de bijsluiters en besloot niet te vaccineren”

Formaldehyde zit in ons lichaam en in groente en fruit — Klik op de afbeelding voor een groter formaat

In een blog noemde iemand bijsluiters ’the holy grail’ van de tegenstanders. Bijsluiters staan vol ‘munitie’ voor tegenstanders. Dat komt doordat bijsluiters ‘defensief opgesteld’ zijn; de fabrikant noemt hierin een eindeloze rij van verschijnselen die na gebruik zijn waargenomen, ook als er geen enkel verband is bewezen. Dit geldt ook voor bijwerkingenbewaking. Als een kind ziek wordt in de weken na het toedienen van een vaccin, wordt dat gemeld als mogelijke bijwerking. En dat blijft daar staan, ook als er geen verband wordt gevonden of een andere oorzaak wordt gevonden.

Er zijn veel mensen die het raar vinden dat je geen bijsluiter krijgt bij de oproep of in ieder geval bij de inenting. Dat vind ik eigenlijk ook. Ze zijn wel allemaal toegankelijk op de site van het Rijksvaccinatieprogramma en worden desgevraagd verstrekt door het consultatiebureau. Daar is precies terug te vinden wat er in de vaccins zit.

“Ik laat toch geen gif in mijn baby spuiten”

Ons voedsel en zelfs borstvoeding bevat aluminium — Klik op de afbeelding voor een groter formaat

Nee, dat doet niemand. Uiteraard laat je, als je zo bewust omgaat met wat je baby binnenkrijgt via voeding en het huidje, geen gifstoffen in een dijbeenspiertje spuiten. De ‘gifstoffen’ waar tegenstanders het over hebben zijn adjuvans (hulpstoffen). De hoeveelheden in het vaccins zijn minimale hoeveelheden, vaak kleiner dan de hoeveelheden waarin een baby het via de huid en voeding (ook borstvoeding!) binnenkrijgt.

Formaldehyde? Een stof die ook in ons lichaam en in groenten en fruit zit. In een enkele peer zit 120 keer zoveel als in een vaccin.

Aluminium? Via de voeding (ook borstvoeding) krijgt een kind veel meer binnen. (Moedermelk: gemiddeld 7 milligram in het eerste half jaar, flesvoeding gemiddeld 38 milligram, in een vaccin gemiddeld een kwart milligram).

Kwik? Daarover hebben tegenstanders het als ze Thiomersal (ethtylkwik) bedoelen. Die noem ik hier alleen omdat het vaak wordt genoemd. Maar dat zit in geen enkel RVP-vaccin.

“Ik ben niet tegen vaccineren. Maar wel tegen vaccineren tegen onschuldige ziekten als mazelen en bof en rode hond”

Er wordt gezegd: ‘Sommige ziekten waartegen wordt gevaccineerd zijn zo mild, hoogstens kinderen die toch al ernstig ziek zijn gaan eraan dood’.
Deze lees je Keer. Op. Keer.
Een keer op keer doet het een pijn. Alsof zieke kinderen wel dood mogen. :(

Wat ze bedoelen is natuurlijk dat als je een gezond kind hebt, je je niet druk zou moeten maken om je eigen kind. Die overleeft het wel. En dat is niet alleen harteloos maar óók onwaar! Ook gezonde kinderen kunnen blijvend letsel overhouden aan mazelen of eraan overlijden.

“Mazelen is onschuldig, vroeger hadden we het allemaal”

Klopt, en een klein deel kan dat nu niet navertellen. Het mazelenvirus verzwakt tijdelijk het afweersysteem, wat leidt tot een verhoogde vatbaarheid voor infecties met andere ziekteverwekkers. Dat is de reden waarom ook gezonde kinderen een longontsteking, hersen(vlies)ontsteking of een (ernstige) middenoorontsteking kunnen oplopen. Helaas soms met blijvende schade. Vanzelfsprekend is de kans dat zij dit overleven groter dan van een kind dat toch al kwetsbare longen of een verminderde weerstand heeft.

Kinderen die mazelen hebben gehad kunnen jaren na de ziekte ineens geconfronteerd worden met SSPE (zoals Max). SSPE is een chronische hersenontsteking waardoor het kind ernstig meervoudig gehandicapt raakt en, jaren na de infectie, sterft. Tijdens de vorige mazelenepidemie in 1999-2000 overleden er drie kinderen aan de gevolgen van mazelen, van wie twee voorheen kerngezond. Weinig als je bedenkt dat er 3000 gemelde patiënten waren (en mogelijk nog veel meer omdat niet iedereen de dokter belt), maar drie teveel als je bedenkt dat het zo eenvoudig te voorkomen was geweest met een vaccin.
Hoeveel van de kinderen die tijdens deze epidemie al in het ziekenhuis hebben gelegen blijvende schade overhouden, is onduidelijk. Slechts in droge medische beschrijvingen kunnen we de drama’s achter de ziekte lezen. Zoals een jongetje van 9 dat als gevolg van de huidige epidemie zeer ernstig blijvend hersenletsel heeft opgelopen. Mogelijk komt hij nooit meer bij kennis.

Tijdens de zwangerschap kan mazelen – in zeldzame gevallen – leiden tot een miskraam of vroeggeboorte.

“Ziek zijn, koorts, bacteriën en virussen zijn goed voor de ontwikkeling en weerstand”

Geen wetenschapper is voorstander van een clean leven zonder virussen en bacteriën. Alleen de echt venijnige willen we te slim af zijn. Er zijn nog vele andere ziekteverwekkers waar kinderen flink vaak hoge koorts van krijgen.

“Vaccineren maakt de afweer lui”

Het tegenovergestelde is waar. Het mooie is dat vaccineren heel precies werkt: blootgesteld worden aan ziekteverwekkers, zonder dat je er ziek van wordt. Het zet onze afweer aan het werk. Hoewel wordt verondersteld dat vaccineren de weerstand (tijdelijk) vermindert, blijkt het omgekeerde het geval. Onderzoek heeft aangetoond dat er gedurende enige tijd na de vaccinatie juist minder kans is op infecties vergeleken bij niet-gevaccineerden.

Een enkele keer treedt na een vaccinatie geen immuunrespons op, dit noemt men primair vaccinfalen. Daarom wordt later een tweede prik gegeven. Ook gebeurt het wel dat de afweer tegen de ziekte waartegen is gevaccineerd uiteindelijk vervaagt (secundair vaccinfalen). Zeker als we niet ‘in het wild’ met de ziekten in aanraking komen kan de antistofvooraad na enige tijd uitdoven.

“Vaccins zijn niet 100% effectief. Het is beter om de ziekten door te maken, dat geeft de blijvende immuniteit”

Ja, dat zou absoluut waar zijn, als er niet een risico was dat de patiënt (of iemand in de omgeving) deze blijvende immuniteit met ernstige gevolgen of zelfs de dood zou moeten bekopen. Daarbij is het doormaken van een ziekte ook niet altijd een garantie. Na het doormaken van kinkhoest dooft de bescherming na enige tijd weer uit.

“Het is een te grote belasting voor het immuunsysteem, teveel vaccins ineens worden veel te jong toegediend (too many too soon)”

Worden teveel vaccins ineens en te jong toegediend? — Klik op de afbeelding voor een groter formaat

Voor alle vaccins geldt dat zij het lichaam stimuleren om antistoffen aan te maken. Actieve immunisatie noemen we dat. De afweer van een baby wordt ook in het gewone leven flink geprikkeld. Elke knuffel van vader of moeder brengt hem in contact met ziekteverwekkers. Het verschil is dat in vaccins de hoeveelheden afgestemd zijn op wat de afweer op dat moment goed aankan, waar het effectief op kan reageren. En – ik zou het belangrijkste vergeten – zijn de ziekteverwekkers gedood, zodat je kindje er niet ziek van wordt. Sommige andere vaccins zijn niet gedood, maar levend-verzwakte virussen, zoals BMR. Deze worden wat later gegeven omdat zij beter aanslaan als alle restjes van de door de moeder meegegeven antistoffen weg zijn uit het lichaam.

Sommige vaccins, zoals tegen kinkhoest, zijn al vroeg in het leven nodig omdat die ziekte juist voor de allerkleinsten gevaarlijk is. Het vaccin wordt daarom meermalen toegediend met kleine hoeveelheden antigenen (DKTP), zo wordt de afweer geleidelijk opgebouwd. Net als wanneer een baby in aanraking komt met bacteriën en virussen ‘in het wild’ maar dan zonder de kans dat-ie er ernstig ziek van wordt.
Goed om te weten: er worden anno nu – ondanks de talrijke prikjes – veel minder antigenen toegediend dan vroeger.

“Ik geef met borstvoeding al genoeg bescherming en weerstand”

Was het maar waar. Ik gaf heel lang en met heel veel plezier borstvoeding (niet alleen omdat het zo gezond is, maar ik vond het wel een mooie bijkomstigheid om ook via die weg kant-en-klare antistoffen door te kunnen geven). Moedermelk is op talrijke manieren ontzettend goed voor de afweer en algemene gezondheid. Er is overtuigend bewijs dat het bescherming biedt tegen maag-darminfecties, middenoorontsteking en bovenste luchtweginfecties. De antistoffen in moedermelk (een natuurlijke vorm van ‘passieve immunisatie’) stimuleren het afweersysteem echter niet om zelf antistoffen aan te maken zoals vaccins (of blootstelling aan ziekteverwekkers ‘in het wild’) dat doen. Borstvoeding beschermt daarom niet tegen ziekten als tetanus, difterie, hersenvliesontsteking, longontsteking of polio.

Gezonde voeding, vitamines, borstvoeding, speciale diëten, het is allemaal niet toereikend als wapen tegen de echt gevaarlijke virussen en bacteriën.

Nog meer mythes en fabels

Ik ben niet origineel met mijn rijtje. Anderen maakten ook zulke rijtjes. Ik beperk me tot een paar recente:

De Kennis van Nu – Veelgestelde vragen over vaccineren
Kinderarts Jan Peter Rake – Vaccinatie heeft last van eigen succes
RIVM – De belangrijkste fabels over vaccinaties

(On)natuurlijk

We hebben allemaal hetzelfde doel: doen wat het beste is voor onze kinderen. Maar wat is nu het beste? Als zoveel sites zeggen dat er iets mis is met vaccins, zit er dan niet een kern van waarheid in? Dat geeft sommige ouders het gevoel dat niet vaccineren een veiligere optie. Zij willen hun kind vrijhouden van zoiets ‘kunstmatigs’. Het kan voelen als kiezen tussen twee kwaden: de risico’s van de ziekten of de risico’s van ‘onnatuurlijke’ vaccins met hun mogelijke bijwerkingen.
Ik hoop dat ik met dit gastblog duidelijk heb gemaakt dat ik het begrijp. Iedereen wil een goede, bewuste keuze maken.
De wetenschap zegt eensgezind: de veilige optie is vaccineren. En het is nog niet eens zo onnatuurlijk.