Baby kinderopvang

Veilig slapen en inbakeren op het kinderdagverblijf en overige kinderopvang

Als je een baby verwacht, dan komt vroeg of laat het kinderopvangvraagstuk voorbij. Ongeveer twee derde van de ouders is van mening dat een crèche voor hun kind een goede opvang is of zegt geen andere keus te hebben. (1)

Op het moment dat je kiest voor een kinderdagverblijf, ben je nog zwanger en weet je (nog) niet welke start je (nieuwe) baby na de geboorte gaat maken, maar je gaat je ongetwijfeld voorbereiden en oriënteren.

Kennismaking kinderdagverblijf

  • Wat is je allereerste indruk? (hou die gedachte vast, kan bij twijfel doorslaggevend zijn)
  • Hoe voelt het?
  • Hoeveel verzorgsters zijn er per groep? Meest ideaal is dat een leidster maximaal drie baby’s verzorgt.
  • Vraag naar het beleid omtrent veilig slapen. Een onmisbaar onderdeel is de slaaphouding. Een jonge baby moet altijd op zijn rug te slapen worden gelegd.*
  • Hoe houdt men toezicht op slapende baby’s? Via babyfoon en/of video? Hoe vaak gaat er een medewerker kijken?
  • Welke indruk heb je van de ventilatie en de temperatuur in de slaapkamers? Welk beddengoed wordt gebruikt en hoe worden de bedjes opgemaakt?
  • Is er een mogelijkheid voor onrustige baby’s om alleen op een kamertje te slapen?
  • Welke individuele afspraken zijn er mogelijk, zowel qua beleid als uitvoering?

* Een baby op de buik te slapen leggen maakt het risico van wiegendood wel vier tot vijf maal groter dan gemiddeld. Bij een verkouden baby nog iets meer en bij een huilbaby aanzienlijk meer. Een baby dus zelfs niet één enkele keer op de buik te slapen worden gelegd, bijvoorbeeld omdat het kind alleen dan troostbaar lijkt. Het is helaas meer dan eens gebeurd dat zo’n uitzondering fataal afliep. (2)

Baby geboren

De eerste maanden na de komst van een baby ben je uit balans, zowel lichamelijk als emotioneel. Op zoek naar nieuw evenwicht komt vroeg of laat de gekozen kinderopvang weer voorbij in je gedachten. Gaat het goed met je baby en heb je zin om weer aan het werk te gaan dan zul je andere gedachten hebben dan een ouder wiens kindje niet zo lekker gaat en twijfels heeft of hij/zij er aan toe is om de zorg over te laten aan anderen.

Wennen

Een kinderdagverblijf biedt altijd de mogelijkheid om te ‘wennen’, dat wil zeggen voorafgaand aan de definitieve plaatsing mag een baby een aantal keren (bij voorkeur met een slaapperiode) in de groep verblijven om te wennen aan de veranderende omstandigheden en de nieuwe routine. Geen overbodige luxe, al vraag ik me wel af of het voor een jonge baby werkelijk verschil maakt en dan met name voor baby’s die gevoelig zijn voor veranderingen en prikkels.
Ouders ervaren het wennen wel als prettig, ook voor hen is het een overgang en spannend.

Algemene stress beperkende en praktische tips:

Baby in kort opgemaakt bed

  1. Investeer de eerste maanden in het leren kennen van jouw kind. Blijf veel thuis, speel in op zijn lichaamstaal en volg zijn ritme (in babytempo). Leg een zo goed mogelijke basis voor een gezond slaap-drink-speel-ritme.
  2. Sta ’s ochtends op tijd op en neem ruim de tijd voor het ochtendritueel (drinken, wassen, aankleden, kletsen, zingen, etc.) voordat je je kind naar de crèche brengt.
  3. Geef de verzorgsters zoveel mogelijk informatie over je baby. Hoe lang kan hij wakker zijn? Hoe zie jij aan hem dat hij moe is? Welke slaapsignalen gaan aan zijn huilen voor af? Spreek af wat te doen als hij maar een kort slaapje heeft gedaan; toch meteen voeden? (eventueel een aangepaste hoeveelheid).
  4. Als je baby bij het slapen gaan een fopspeen gewend is, vraag de verzorgsters of zij deze op de kinderopvang ook consequent willen geven.
  5. Vraag of ze het bed (kort) en stevig opmaken.
  6. Tijdens de wakkere tijd weinig speelgoed in de box, in elk geval geen baby-gym of ander speelgoed boven zijn hoofd, zodat zijn slaapsignalen beter zichtbaar of sneller hoorbaar zijn.
  7. Zorg ervoor dat je baby na een dag kinderdagverblijf weer een dag thuis kan zijn zodat hij zo nodig kan bijslapen. Dit betekent wel, dat je je baby waarschijnlijk groot plezier doet door op een thuisdag ook echt thuis te blijven. Denk er eens over na hoe je dat zelf vindt. Het zal tijdelijk zijn… er komt een tijd dat je baby niet meer zo snel uit zijn doen is van veranderingen en sneller ‘herstelt’.
  8. Als je daar behoefte aan hebt: Check eens hoe het gaat door op een onverwacht moment het kinderdagverblijf binnen te wandelen.

Inbakeren op het kinderdagverblijf

Als je je baby gaat inbakeren en hij heeft daar baat bij, denk er dan op tijd aan om te informeren of men bereid is om dit op het kinderdagverblijf voort te zetten. Zo niet, dan kun je op tijd een plan maken om het inbakeren voor die tijd af te wennen.

Zijn de verzorgsters bereid om je baby in te bakeren, vraag dan om hun beleid op dit gebied.
Baby inbakeren met de Pacco inbakerdoek

  • Vraag of ze dezelfde doek willen gebruiken als waarmee je je baby thuis ook inbakert, dit is voor je baby bekend en meest vertrouwd. Op de foto een baby in de Pacco inbakerdoek.
  • Is men bekend met leeftijdsgrenzen en contra-indicaties? Denk er aan om door te geven als je baby gevaccineerd is en 24 uur niet ingebakerd mag worden vanwege de kans op koorts.
  • Overleg welke kleding je baby onder de doek mag dragen en met welk beddengoed ondergestopt.
  • Overleg in de afbouwfase van het inbakeren en vraag om continuïteit van dit proces.
  • Vraag of je baby alleen op een kamertje kan slapen en vraag (opnieuw) om voldoende toezicht.

Wiegendood

Helaas komt het in Nederland af en toe voor dat een baby tijdens kinderopvang overlijdt onder het beeld van wiegendood. Zowel in kinderdagverblijven als bij gastouders. Aandacht voor preventie en voorzorgsmaatregelen kan het risico – dat in het bijzonder voor jonge baby’s tussen 3 en 9 maanden relatief hoger blijkt uit te vallen dan in thuissituaties – tot het uiterste beperken. (2)

Lees: dankzij preventie en voorzorgsmaatregelen…
en daarom is het 1. niet nodig om je angst (die je als ouders van nature hebt) onnodig te voeden en 2. belangrijk om een niet aflatende aandacht te houden voor veilig slapen!

Luister naar je innerlijke stem, informeer jezelf en maak bewuste keuzes die bij jouw baby en bij jouw situatie passen. Dit artikel kan daarbij een hulpmiddel zijn.

Een baby die niet kan wennen of aanhoudende twijfel

Voor onrustige of prikkelbare baby’s is het doorgaans lastig om te slapen op een kinderdagverblijf. Baby’s worden aan veel nieuwe prikkels blootgesteld: meer geluid, meer visuele prikkels, nieuwe, vaak wisselende verzorgsters, veel andere kinderen en andere routines. Zo is naar bed gebracht worden en slapen in een kinderdagverblijf met andere kinderen heel anders dan thuis.

Uit onderzoek van orthopedagoge Esther Albers is gebleken dat het stressniveau bij baby’s op de kinderopvang hoger is dan thuis. (3) Voor sommige kinderen kan het teveel zijn om überhaupt te kunnen slapen op de kinderopvang.

Stressmeting

Albers volgde negen maanden lang een grote groep baby’s vanaf het eerste moment dat ze naar de kinderopvang gingen. De meeste baby’s waren toen drie maanden oud. Van die groep kinderen bepaalde ze maandelijks hun cortisolwaarden. Cortisol wordt ook wel ‘stresshormoon’ genoemd en kan worden bepaald uit speekselmonsters. Het speeksel werd ’s ochtends en in de namiddag afgenomen en dit werd vergeleken met de cortisolwaarden die de kinderen thuis hadden. Daaruit bleek dat de cortisolwaarden op de crèche permanent hoger waren dan thuis en dat gold zeker voor de eerste maand. Daar was sprake van een piek. De verschillen tussen thuis en het kinderdagverblijf werden bovendien groter naarmate de tijd vorderde.

Wat verder bleek uit haar onderzoek was dat stress in een thuissituatie omlaag kan worden gebracht door een sensitieve ouder, maar dat stress in de crèche niet vermindert door een sensitieve verzorgster.

Alternatieven

Als je baby slecht tegen veranderingen kan, is een kinderdagverblijf wellicht geen geschikte plaats voor hem om te verblijven in zijn eerste levensjaar.

Een alternatief is om de zorg voor je baby over te dragen aan een vaste oppas: een grootouder, een buurvrouw of een liefdevolle gastouder. Laat het bij één oppas en vraag niet allebei de grootouders én de buurvrouw. Ook dat is te veel voor een gevoelige baby.

Soms vallen alle alternatieven buitenshuis af omdat je baby alleen maar goed gedijt bij rust en een eenduidig, voorspelbaar leven. Overweeg of tijdelijk stoppen met werken of thuiswerken een optie is. Zo niet, overleg welke verbeteringen er op de kinderopvang mogelijk zijn.

 

Bronnen

(1) Hoe schadelijk is de crèche voor een baby?
(2) Voorbeeldprotocol veilig slapen en wiegendoodpreventie tijdens kinderopvang – oktober 2011, te bestellen via de NCJ (Voorheen Stichting Wiegedood)
(3) Babyopvang kan beter, Publicatie Nederlands Jeugdinstituut

 

Lees meer

Baby slaapt niet op het kinderdagverblijf, wat kun je doen?

Inbakeren afbouwen (afwennen)

 

Sylvie deed de hbo-opleiding verpleegkunde en werkte in diverse velden van de gezondheidszorg. Als moeder ontdekte zij in 1999 inbakeren, toen haar derde kind oververmoeid en overprikkeld was geraakt. In 2001 startte Sylvie de site inbakeren.nl en tien jaar later ging zij ook bloggen. Over lichaamstaal van baby’s en over huilen, voeden en slapen. Aangemoedigd door de positieve reacties van ouders op haar blogs en schrijfstijl, schreef zij in 2015 het boek Slapen als een baby. Vanwege andere werkzaamheden droeg zij in 2023 deze website over. De berichten blijven bestaan. Tegenwoordig is er - meer dan ooit - behoefte aan basisinformatie.

9 reacties

  • Sylvie

    Voordat ouders hun baby gaan inbakeren is het verstandig om te overleggen met een arts om na te gaan of er sprake is van een contra indicatie in de vorm van een heup- of wervelkolomafwijking. Verder kunnen ouders zich door een jeugdverpleegkundige laten adviseren hoe zij het beste Regelmaat, Voorspelbaarheid en Prikkelreductie kunnen toepassen. Dit deel van de interventie zorgt uiteindelijk voor de echte oplossing. Inbakerdoeken zijn daarbij een hulpmiddel.

    Het advies is om bij een baby die tijdens het spelen (bijv. in de box) gaat draaien, het inbakeren af te wennen. Het is onaannemelijk te veronderstellen dat een ingebakerde en goed ondergestopte baby plotseling in bed kan gaan draaien als hij dat in de box nog niet gedaan heeft.

    Ouders maken zelf keuzes (ook om al dan niet te overleggen met een deskundige) en horen de daarbij behorende verantwoordelijkheid voor hun kind te dragen.
    Het is aan de kinderopvang om beleid te maken, daar kan inbakeren een onderdeel van zijn of niet. Ouders kunnen zich vinden in het beleid of niet. Indien wenselijk voor beide partijen kunnen ouders en gastouder of kinderdagverblijf onderling individuele afspraken maken en vastleggen.
    Zo’n toestemmingsverklaring heeft voor een arts of verpleegkundige alleen maar risico’s. Wie is dan verantwoordelijk als er wat mis gaat?

    Natuurlijk moet het inbakeren veilig gebeuren, maar dat geldt voor alles: veilig slapen, veilig badderen, veilig vervoeren etc. Er zijn ook wel eens baby’s overleden in een draagdoek, maar daarom wordt het dragen van een baby nog niet gezien als zeer gevaarlijk.

  • Okido

    Beste Sylvie,

    Vanuit de GGD mogen kdv’s en gastouders een kindje alleen inbakeren op advies van een arts. De verhoogde kans op wiegendood is erop gericht dat een kindje soms ineens al kan draaien, terwijl niemand dat eerder nog had gezien (of pogingen daartoe). Als ze gaan draaien terwijl ze ingebakerd zijn, is dat zeer gevaarlijk, omdat ze niet terug kunnen draaien.

    Daarnaast is het van belang dat iemand heel goed weet wat hij doet, want als een kindje niet goed wordt ingebakerd kan het zeer gevaarlijk zijn.

    Daar is het advies o.a. op gericht en wordt het dus afgeraden. Ouders kunnen er zelf wel voor kiezen, het is hun kind en hun verantwoordelijkheid, maar toen ik als gastouder werkte, heb ik het nooit gedaan en nu ik een gastouderbureau ben, raad ik het mijn gastouders ook af.

    Dat wil graag meegeven, dat je heel erg op moet letten en eigenlijk altijd zicht moet hebben op een kindje dat ingebakerd is.

    Als iemand een cursus inbakeren heeft gedaan en precies weet hoe het veilig moet, dan zou het een optie kunnen zijn.

    Met vriendelijke groet,
    Gastouderbureau Okido

  • Sylvie

    Beste Okido, bedankt voor je reactie. Fijn zo’n positief geluid vanuit het perspectief van een gastouder. Je hebt helemaal gelijk, het is mijns inziens gelijkwaardig aan een kinderdagverblijf en niet ‘slechts’ een alternatief daarvoor.

    Dat inbakeren een verhoogd risico op wiegendood geeft, klopt niet. Alleen als een baby ingebakerd op zijn buik ligt. Lees meer: https://www.inbakeren.nl/meer-info/bakerpraatjes/#10

  • Okido

    Jammer dat het kinderdagverblijf als standaard wordt gezien in dit artikel en een gastouder slechts als 2e mogelijkheid als de baby op het kdv niet kan slapen of niet kan wennen.

    Gastouders zijn tegenwoordig zeer professioneel en steeds meer ouders kiezen bewust voor de rust en regelmaat van een gastouder.

    Persoonlijk ben ik van mening dat een kdv gewoon veel te druk is voor een baby.

    Wat betreft inbakeren: Dit mogen zowel kdv’s als gastouders enkel doen op advies van een arts, aangezien inbakeren een verhoogde kans geeft op wiegendood. Daarnaast blijft de verantwoordelijkheid altijd bij de ouders liggen, daar wordt ook voor getekend door de ouders.

  • Sylvie

    @Lize, natuurlijk zijn ouders en kinderopvang beide verantwoordelijk voor een zo goed mogelijke zorg. Overleg en overdracht zijn hierbij essentieel.
    En loslaten lukt alleen als er vertrouwen is. Dat doe je niet met je verstand, loslaten is een gevoel.

    @Gonneke, bedankt voor je compliment.
    Dat een kinderdagverblijf stress-verhogend is, wil nog niet zeggen dat geen enkele baby dit aankan. Ik denk sommige baby’s niet. Er zijn ook baby’s die overal kunnen slapen als ze moe zijn. De meeste baby’s zitten daar ergens tussen in.

    @Ingeborg, ik ben benieuwd hoe het met je zoontje zal gaan! Laat je het nog eens weten? En misschien kun je (tussen neus en lippen) alsnog eens vragen waarom ze niet inbakeren. Er is wat voor te zeggen…

    Mijns inziens is het logisch dat ouders een toestemmingsverklaring moeten tekenen als ze specifieke wensen hebben zoals inbakeren. Als het kinderdagverblijf daarin meegaat en de baby wil inbakeren, geven zij daarmee aan voldoende deskundig te zijn. Voor de uitvoering en randvoorwaarden is het kinderdagverblijf dan weer verantwoordelijk; voor beleid, vastgelegd in een protocol en een zorgvuldige uitvoering.

    De kwaliteit van de kinderdagverblijven behoort gecontroleerd te worden, lees meer>>
    En als ouders mag je zeker ook je eigen eisen stellen en op basis daarvan keuzes maken.

  • Ingeborg Uitentuis

    Een goed artikel over hetgeen waar ik nu mee te maken heb. Mijn zoon gaat vanaf volgende week naar het KDV. En zoals beschreven wordt heb ik inderdaad al een aantal tips hierboven zelf toegepast door na te denken over hoe onze baby dit zal gaan beleven. Toch blijf ik het spannend vinden want het is een enorme overgang van 11 weken met mama thuis en dan naar de crèche. We hebben bewust gekozen voor een babygroep waarbij er veel aandacht is voor het individuele kind en hopelijk de stress beperkt wordt. Ik zie helaas wel dat sommige KDV´s uit commerciële overwegingen zo veel mogelijk kinderen per groep plaatsen, de grenzen van de regelgeving opzoeken en ik vraag me af of dit het welzijn van het kind ten goede komt.
    Onze zoon wordt thuis ingebakerd. Op de crèche slaapt hij ´los´. Ik heb ze eigenlijk niet eens gevraagd of ze inbakeren omdat ik gelukkig uit ervaring met mijn dochter heb gemerkt dat ze heel snel wende. Op haar KDV bakeren ze niet in. Ik was destijds niet mondig genoeg om te vragen waarom niet.

  • Gonneke van Veldhuizen, IBCLC

    Wederom een mooi, genuanceerd artikel, waarin je ouders vooral aanspoort om zelf na de denken en hun hart te volgen. Hoewel wij op een enkel punt zeer basaal van mening verschillen, zeg maar diagonaal tegenover elkaar staan, kan ik je hier helemaal volgen. Ik vind het heel erg jammer (vooral voor de kindjes) dat het nodig lijkt te zijn hen op een leeftijd dat ze dat eigenlijk nog niet aankunnen (bijvoorbeeld gelet op het stress-onderzoek) soms dagelijks lange uren in een KDV/crèche moeten doorbrengen.

  • Lize

    Op onze creche mag een baby niet op de buik slapen zonder ondertekende verklaring van de ouders! Dit vind ik heel goed!

    Een crèche waar je vertrouwen in hebt is het allerbelangrijkst. Mijn ervaring is namelijk dat je lang niet alles in de gaten kunt en moet houden wat op de opvang gebeurt. Te veel er bovenop zitten maakt de leidsters onzeker en daardoor volgen ze juist niet hun gevoel! Loslaten is dus voor de moeder (en vader) het allerbelangrijkst als je veel van de creche gebruik maakt.

    Ik voed nu regelmatig op de kinderopvang mijn jongste. Ik merk dat de leidsters zich het meest empathisch opstellen bij de kinderen van ouders die flexibel en echt willen samenwerken. Een voorbeeld van wat ik heb meegemaakt: een baby (12 wkn) huilt heel heftig in de box als ik Jelle wegbreng. De leidsters besteedt er geen aandacht aan. Uiteindelijk ga ik zelf op zoek naar zijn speentje. Later op de dag -als ik kom voeden- vraag ik waarom ze de baby liet huilen. Hij wilde eten maar dit is voor 9 uur heel lastig omdat ze met één leidster op de groep staan en alle kinderen worden gebracht. Als ouder word je dit ook verteld; zorg ervoor dat je baby voor 9 uur en na 5 uur geen eten meer nodig hebt. In dit voorbeeld; zielig voor de baby maar ligt het dan aan de ouder of aan de leidster?